Блекаут

23 April 2010

Филмот „Јас, Дон Џовани“ на Скопски филмски фестивал

Го препорачувам филмот „Јас, Дон Џовани“ на Карлос Саура, кој имав прилика да го изгледам на првата вечер на Скопскиот филмски фестивал.

Вреди да се види макар само како лекција од ликовна уметност, особено мајсторски се „прелевањата“ меѓу пејсажите и театарскиот декор, комбинирањето на живи снимки и анимации направени врз база на старовремски слики. Стајлингот и фотографијата ги прикажуваа ликовите како да се излезени од некој од барокните стрипови на Мило Манара, а костимографијата е беспрекорна.

Приказна сместена во XVIII век со многу љубовни интриги и заведување на млада мома од постар опасник во зенитот на машката моќ потсетува на „Опасни врски“, а вклучувањето на Моцарт асоцира на Формановиот „Амадеус“. Арно ама, како што Моцарт и Лоренцо де Понте успеале веќе многупати раскажаната приказна за Дон Жуан/Хуан/Џовани да ја раскажат на нов начин, така и филмов дава нова интерпретација на разните веќе видени теми. Дополнително, јасно ги обработува и мотивите за слободата и моќниците, гревот и покајанието, оригиналното просветителство.

Токму ставањето на приказната за обичниот, семеен живот на измрцварениот генијалец Моцарт во втор план наспроти епските љубовни драми на Де Понте ја прави многу почовечна, потопла, во очекување на студениот факт дека композиторот го чека смрт на млади години – наскоро. Изведбата на Лино Гуинчиале, надополнета со шминката, одлично ја пренесува атмосферата на времето кога и највидните немале пристап до денес вообичаените „погодности“ како аспирин, а стоматологијата не постоела како поим.*

Случајно деновиве го препрочитував и расказот „Моцарт во рефлектирачки очила за сонце“ на Брус Стерлинг и Луис Шинер и баш некако ми легна и ликот и темата. Извинете за несмасниот превод, оригиналот е „Mozart in Mirrorshades“, првпат објавена во „Mirrorshades: The Cyberpunk Anthology“ од 1986 г., а и на пример и во „The Best Alternate History Stories of the 20th Century“ од 2001.

За жал и оваа година, ем снегот нè изненади, ем пак Скопскиот фестивал има ист концепт на веб-сајт, во вид на пресликана хартиена брошурка. Повторно описите на филмовите не се поврзани со времето и местото на прикажување (оти на хартија немало место). Повторно мора да се симнуваат ПДФ-ови за да се види најобична табела… Кај описите на филмовите се додадени и линкови до трејлери на Јутјуб, ама лицето што ги додавало не било баш предано на работата. Кај „Јас, Дон Џовани“, поврзан е трејлер – реклама за една современа продукција на операта „Дон Џовани“, а не за филмот (како во постов).

* За буквалистите: поимот стоматологија во англискиот јазик (dentistry) навистина прв пат се споменува во XX век, но забар (dentist) прв пат се појавил 1752 година, четири години пред да се роди Моцарт.

За смешните реклами и пропаганда преку песни

Од неделникот Глобус ме поканија да дадам изјава во врска со мојот текст за рекламните песни на ГВО (Macedonia: Ridiculous Advertising Songs) за наредниот број што излегува во вторник. Еве што им пишав синоќа:

Кратките видео клипови се многу податливи за „вирално“ ширење преку интернет, преку препраќање на линк од човек на човек. Економско-пропагандните пораки по дефиниција се вклопуваат во рамките на непишаните правила за вакви содржини, првенствено затоа што се работи за кратки снимки.

Поради повторливоста и здодевноста, најголем дел од гледачите отрпнуваат на ЕПП во други медиуми, развиваат толеранција (tolerance) слична на онаа на хероин. Но на интернет, каде што гледачите во секој момент може да изберат што да (не) гледаат, клиповите кои нудат сеир добиваат нов живот.

Можеби потсвесна причина зошто луѓето се спремни толку да им се ситат на рекламите „со фабричка грешка“, како дел од мотивацијата да ги споделуваат преку интернет, е фундаментално разочарување поради неостварливите ветувања од рекламите во целина. Козметички препарат ветува – младост, газиран пијалок – луда журка или екстаза, алкохолен пијалок – дружење или секс… нешта кои во реалноста доаѓаат многу ретко „во пакет“ со производот. А кога мора да слушате неостварливи ветувања, ве фаќа с’клет, дури и кога сакате да верувате во нив. Дури и ако не си признавате, чувствувате дека некој ви го троши времето, ви ја цица енергијата, за свој профит – што наталожува фрустрација.

Дополнителен фактор е што на македонскиот пазар имаме реклами направени од приучени луѓе со површни познавања на социјалната психологија, економијата и уметноста. Таквите автори и нарачатели покажуваат неспособност да ја погледнат својата идеја со туѓи очи. Фактор за неуспех е и „групното размислување“ (анг. groupthink) при носењето одлуки – рефлексното согласување со вкусот на водечката личност, или забраната да се искаже критички став.

Вложувањето во квалитетот на еден производ (а и рекламите се производ) е индикатор на перцепцијата на авторот за неговата публика. Исмејуваните реклами се само врв на ледениот брег на индустријата за забава/информирање која почива на потценување на интелигенцијата на гледачите, на спуштањето на стандардите со цел да се „покријат“ ама баш сите со неков НЗС. ’Ај да го асоцираме производов со нешто омилено: Музика, песна! Друго? Познати личности! Мешај! Додај и згодни жени!‘ Се добива концептуална клин-чорба некарактеристична за пазарно стопанство.

На интернет, преку исмејување на оние кои се обидуваат да ги замајат, обичните луѓе го возвраќаат ударот. Текстот на веб-сајтот Глобал војсис онлајн за смешните рекламни песни и спотови како македонски маркетиншки феномен освен на англиски до сега е преведен и на шпански, француски и бангла(дешки), што укажува дека темата и примерите може да се интересни и за поблиски, но и географски далечни публики.