Блекаут

19 November 2012

Русија: Умрел Борис Стругацки

This post is also available in | Овој пост е достапен и на
- македонски преку Блогерај:  Русија: Умрел Борис Стругацки
- English via Sci-Fi Observer: Russia: Boris Strugatsky Dies


Arkady Strugatsky
en.wikipedia.org
Писателот на научна фантастика Борис Стругацки (79) умрел денес во болница во Москва.

Бугарскиот портал Офњуз (OFFNews) ја пренесе веста од руската агенција РИА Новости дека неговот здравје многу се влошило последниве неколку дена и дека имал проблеми со срцето.  Написот (анг.) на РИА всушност вели:
Стругацки умрел поради проблеми со срцето, изјави за РИА Новости пријател на писателот што сакаше да остане анонимен. Но, писателката Нина Катерли рече дека умрел од рак на крвта. Различните известувања не можеа веднаш да се усогласат.
Борис (роден 1933.) и неговиот брат Аркадиј (1925-1991) беа познати како Браќата Стругацки (или скратено АБС) и според Википедија на англиски:
„...се веројатно најпознатите писатели на советска научна фантастика со добро развиена заедница на фанови. Нивните рани дела биле под влијание на Иван Ефремов. Нивниот познат роман „Пикник крај патот“ (или „Пикник на работ“ - нема официјален превод на македонски) бил преведен на англиски во 1977 година и според него  Андреј Тарковски го снимил филмот Сталкер
Дел од нивните дела се преведени на германски, француски, англиски и италијански, но не го добиле истото ниво на пофалба од критиката како изданијата на руски. Браќата Стругатски, од друга страна, биле и се уште се популарни во многу земји, како Полска, Унгарија, земјите од бивша Југославија, Бугарија и Германија...“
Една од нивните значајни книги е романот „Тешко е да се биде бог“ (анг. Hard to Be a God) од 1964 година, во кој мајсторски се комбинира „тврда“ научнофантастична авантура во вселената со ренесансни интриги и дилеми околу примарната директива и чувства карактеристични за европските земји кои ја преживеале Втората светска војна.

Насловната страница на едно од изданијата на
Тешко е да се биде бог од СФРЈ, превод на српски.
Офњуз цитираше сегмент од неодамнешно интервју [ru] на Борис Стругацки, објавено во месечникот „Врвна тајна“ (“Совершенно секретно”):
„Наспроти сите пречки, човештвото продолжува да живее, да се усовршува и да се победува - нели е тоа повод за оптимизам?
Останав атеист, односно, како што е сега прикладно да се кажува, агностик.  Јас, за жал или за среќа, не можев да се принудам да поверувам во постоењето на самосвесно Семоќно, кое управува со мојот живот и животот на човештвото. Верата им помага на оној, којшто се чувствува слаб.“

10 November 2012

„Мики Маус“ - првото издание од Дизни преведено на македонски?





Насловната страница на „Мики Маус“ бр. 1, март 1995.
„Првпат на македонски“ [sic]


Во 1995 година фирмата Астор од Скопје направи обид да го издава „Мики Маус“ на македонски јазик. Се работеше за стрип по концепт сличен на „Микијев забавник“. Вакви списанија под лиценца на данскиот издавачки гигант Егмонт и ден денес се објавуваат во низа европски земји, вклучително и Србија, Хрватска и Бугарија. За жал, во Македонија не преживеа повеќе од неколку броја, наспроти напорите на луѓето од Астор, Ванчо Зрнцев и Ѓорѓи Јачовски. Тие издаваа лиценцни верзии и на други светски познати брендови (PC World Macedonia) но и за стриповите и за другото изгледа ги „изеде“ недостатокот на соодветна публика.



Дел од првото стрипче, за Пајо, со импресумот.

Се покажа дека тие пет години од распадот на бивша Југославија, а со тоа и на нејзината развиена издавачка индустрија (и периодика и книги) беа доволни да се уништи онаа минимална култура на читање која успеала да се развие во претходните неколку децении.* И за тоа не е виновен Интернет, туку недостатокот на волја на родителите да им читаат на децата или да читаат со децата, односно недостатокот на традиција на читање во семејствата. А тоа зависи од степенот на општа писменост и образование, подолготрајното опстојување на средна класа заинтересирана за одржување на такви институции и практики итн.

Се чини дека во времето на СФРЈ, Македонија не била многу значаен сегмент од заедничкиот издавачки пазар, инаку ќе имаше верзии од постоечките изданија и на македонски. А белградска „Политика“, барем во еден период „Политикин Забавник“ го печатеше во Скопје, во „Нова Македонија“. „Микијев“ го имаше и на словенечки - веројатно затоа што Словенците (иако нешто помалубројни од Македонците) повеќе читале, а со тоа и било економски оправдано да се печати и специјално за нив. Исто така не се сеќавам дека имаше стрипови на албански, иако бројот на Албанците вкупно во целата федерација беше значителен (над 2 милиони во осумдесеттите, т.е. 7,7% од населението на пописот од 1980, кога Македонците биле 6%).

Парадоксално е, ако се земе предвид колку националистите од разни бои се гордеат со „својата“ култура, да се види со колкава негрижа во последниве 20 години сите такви режими се однесувале со толку важна работа. Во суштина проблемот се сведува на грижа за развојот на децата. Во Македонија, издавачите-претприемачи се соочуваат и со нелојална конкуренција од разработени шеми на продажба изданија за деца преку државниот образовен систем - претплата која ја нудат наставниците, при што дел од приходот рекетарски се дели меѓу наставници, директори, монополистички издавачи. Дополнително, тука е предизвикот (без државна поддршка) да создадат култура на читање кај децата чии родители пораснале во единствено со „вредностите на турбофолкот“ како опција за животна филозофија.

* Според патеписот на Роберт Сент Џон кој ја посетил Македонија во 1946 година, околу 80% од населението биле неписмени.

08 November 2012

Ерменија: Дрвја претворени во скулптури

Примери за тоа како дрвјата може да останат вклопени во урбаната околина дури и по нивната смрт. Фотографиите се направени по улиците на Ечмиаѕин, Ерменија во октомври 2006 година.




За ова веќе пишував (на Блогспот и Блогерај) во 2009 година, кога почна првата сеча на дрвјата на Илинденска. Градот е духовно средиште на ерменската култура заради тоа што таму се наоѓа седиштето на нивната национална црква. Целиот отворен комплекс во кој се наоѓа и главната катедрала е во вид на парк со многу зеленило.






04 November 2012

Балашевиќ раскажува за Тито и Букефал

Во ова видео-клипче Балашевиќ раскажува за времето на Тито како секаде можело да се видат негови слики, ама и за коњот на Александар Македонски (на српски).
„Кад сам био клинац, одеш у позориште – Тито са глумцима… на сцени – слика. Одеш… у породилиште – Тито у белом мантилу, или у неком месецу трудноће, свеједно. Где год одеш, свуда је био Тиле… У ПГП-у, сећаш се човече Петровићу, био је Тито за клавиром белим, па велика слика. На хиподрому – Тито на коњу… мислим не знам, на другим местима не смем да помишљам, у каквим све ситуацијама смо могли да га видимо. Нисам могао ни да замислим да ће то бити једног дана…
Да ће проћи 5 година и да ће неко рећи: Какав Тито бре, кога ти помињеш?! Моје песме да ће надживети Тилета… Који као нешто, хода по води… И што је најважније, они који су ми највише пребацивали то су били ликови који су се дотад увлачили, који су били чланови…“
А на крај ја пее „Провинцијалка“.