Блекаут

10 October 2016

Анджеј Вајда и „Човекот од железо“

Денес дознав дека починал полскиот режисер Анджеј Вајда (1926-2016), чии филмови ми оставија голем впечаток како дете, особено „Каналот“, за антифашистичкото востание во Варшава 1944.

Една епизода од неговиот живот ми се чини особено важна како поука за уметниците во време на турбулентни премрежја и тоталитарни тенденции.

Помалку од година дена после првиот голем штрајк на движењето „Солидарност“ (1980), Анджеј Вајда го има направено филмот „Човек од железо“ (1981) кој набргу по објавувањето, со заострувањето на диктатурата, бил забранет во Полска.

Плакати за „Човек од железо“ на француски, српски и полски.


Филмот добил „Златна палма“ на Фестивалот во Кан истата година. Наградата се чува во музејот на „Солидарност“ во Гданск, заедно со плакати за филмот од целиот свет, меѓу кои и од СФРЈ.

„Златната палма“ доделена на Анджеј Вајда за „Човек од железо“ во 1981. 

19 September 2016

Првата светска војна во Македонија е табу-тема


Стогодишнината од Првата светска војна (1914-1918), односно периодот 2014-2018 година на ниво на Европа се користи како повод за потсетување (remembrance) на ужасите на модерното тотално војување и како основ за нови форми на помирување и поврзување меѓу земјите учеснички - страдалнички.

Историјата како учителка на животот, а не како слугинка на пропагандата.



Освен нашиов регион. Особено не во Македонија, земја во која идол на владетелот е неформален шеф на бугарското воено разузнавање, кој бил од истото село како прадедо му и кој војната ја завршил како воен злосторник на страната на губитниците. Таквиот, кој целиот живот го посветил на други цели и „обединување“ со една соседна земја, додека лажел дека се бори за независна Македонија, во последните неколку години власта го промовира како национален херој. Предочување и испитување на фактите и контроверзите е непожелно, па затоа...

Отворањето широка и искрена, издржана дискусија за Првата светска војна во Македонија е табу-тема.

Политички настани и гестови кои наизглед (пред странците) изгледаат помирително, како комеморации на битки и обнова на споменици од минатото заедно со раководство на соседни земји, се протнуваат реда ради. Испаѓа дека тие случувања се повеќе во функција на пропагандата за интерна употреба на режимите во тие земји. Поради лицемерието на истовременото ширење омраза кон тие нации во земјава таквите настани неофицијално се користат за разгорување етничка нетрпеливост меѓу нашите граѓани.


Неопходно е да го смениме ова. Сакале или не, нашите директни предци биле опфатени со Првата светска војна на сите можни начини. Нашата земја била едно од главните боишта. Дури и да не сме биле, таа војна е дел од историјата на континентот и на заедницата кон која повеќето од нас имаат желба да припаѓаме.