Блекаут

29 December 2014

Македонија поздравена од вселената (од @AstroSamantha)

Граѓани и граѓанки на ‪#‎Македонија‬, можеби не знаевте (дека ви сервираа многу поважни вести деновиве), но вчера лично нè поздрави астронаутката Саманта Кристофорети. Оваа „Европјанка со италијанско државјанство“ моментално живее и работи на Меѓународната вселенска станица како дел од вселенската програма на ЕУ.
Би било убаво да го пренесете поздравот од астронауткава (да, жена-космонаут, што би се рекло по старомодно) до вашите деца, особено ако се женски. Да знаат до кај може да стигнат, ако не се помират со нашево status quo.

Ова чисто да се потсетиме во кој век живее Европа - XXI, додека нас нè бутаат во XIX, барокниот XVII, Мрачниот Среден, па до III пне. итн. сè до „македонскиот неолит“.

21 December 2014

Прв приоритет на нацистичката пропаганда бил да го претстави Хитлер како економски гениј

Раширена заблуда е дека Хитлер „ја оправил“ економијата во Германија. Тоа е траен резултат на тоа што прв приоритет на нацистичката пропаганда во која биле впрегнати сите ресурси на заробената држава била да го претстават фирероот како економски гениј.

Вистината е дека нацистичка Германија живеела „на кредит“, а почетниот прилив на пари не бил од создадена нова вредност, туку од заеми, а потоа, од грабежи - прво од сопствените граѓани, како Евреите и политичките противници (конфискација на имотот), потоа преку освојувачки војни и воведување буквално ропство, при што државата била најголемиот робовладетел. Робовската работна сила се користела и директно од неа и била делегирана на капиталисти кои користеле логораши и воени заробеници во своите фабрики, фарми и други стопански објекти. На окупираните територии воведувале и нови парични единици без покритие, а ги краделе златните резерви. Затоа постојано им требало да освојат нови територии.

Германија кога Хитлер дошол на власт имала невработеност од околу 33%. Нацистите се фалеле дека за неколку години ја намалиле драстично. Некои од мерките биле:
  1. Бришење на жените од евиденција на невработени. Бидејќи според нивната доктрина, „природно“ место за жените е да седи дома и да раѓа повеќе деца. Овие „семејни вредности“ имале одраз и во нивната уметност.
  2. Бришење на „непожелните“ етнички малцинства, како Евреите и Ромите, од евиденцијата на невработени. Тие биле отпуштани од работа, им биле земани бизнисите, ама како граѓани од понизок ред немале право да се пријавуваат во Агенција за вработување. Како „непожелни“ во логорите на смртта биле праќани и луѓето со попреченост.
  3. Бришење од евиденција на сите што биле посочени како „неподобни“, односно „предавници“ - луѓето пратени по логори и затвори по било кој основ, на пример членство или симпатизерство на „погрешна“ политичка партија, вербален деликт, сомнение за хомосексуалност, роднински врски или пријателски односи со членови од (2)... 
  4. Бришење од евиденција на „лојалните граѓани“ кои биле мобилизирани во војска, потребна за освојувачките војни, аншлуси итн. 

Графикон „Невработеноста
кај другите“ (1938)
 Графикон „Социјална помош за
семејствата на војниците“ (1939).

Еве два линка со примери на нацистичка пропаганда во врска со економијата. Од вториот се извадени графиконите со споредби од типот „колку во странство е полошо од кај нас“.
Го препорачувам и написот „Заводливата економија на нацизмот“ од Ѓурѓа Кнежевиќ, објавен на Окно:
„Експропријацијата и продажбата на имотите на Евреите биле фискално-политички цели, и тоа не само за Германија и во 1938 година. Оваа постапка се претворила во модел кој преку окупацијата на другите земји и со воспоствувањето на сателитските држави се извезувал и систематски се користел и во тие земји.“
Да посочам дека на овој аспект од историјата на пропагандата прва ми има укажано Билјана Бејкова.

17 December 2014

In Memoriam: Игор Исаковски

Со Игор се запознав на Информа. Го доживував како своевиден доброќуден Бајрон на неговата генерација поети - посветен и страствен, избувлив и понекогаш мрачен, многу своеглав но и многу принципиелен, а никогаш злонамерен.

Покрај екстровертноста во промовирањето на работите кои му беа важни, беше и на некој начин скромен во својата работливост и не се фалеше самиот себе, туку секогаш ги истакнуваше заслугите на другите членови на тимот или луѓето кои на било кој начин, барем малку, придонеле. Се сеќавам пред да го прави првиот сајт за Блесок малку правевме муабети за ХТМЛ, алатки и слично, и потоа во многу прилики ме споменуваше со благодарност - иако јас само го насочив - а тој си ја заврши целата работа со веб-сајтот.

Ретко се гледавме последниве години, ама сега, кога таа реткост прераснува во бесконечна невозможност за нова средба, сфаќам колку ќе ми недостасуваат макар оние случајни попатни разговори кога ќе го сретнев како го бутка точакот низ скопските уличиња.

И уште не ми се верува. Уште ми доаѓа надеж дека сепак ќе испадне дека жалната вест, сето ова, е некоја реинтерпретација на една од случките во „Том Соер“, дека главниот јунак ќе се појави жив и здрав додека сите ожалостени само погрешно мислат дека загинал.

Го пренесувам соопштението на Метаморфозис по повод смртта на Игор Исаковски.
Тимот на „Метаморфозис“ упатува последен поздрав до Игор Исаковски, нашиот поранешен колега, еден од пионерите на електронското издаваштво во Македонија.
igor-isakovski-2Игор Исаковски беше дел од групата ентузијасти кои во 1998 година ја започнаа иницијативата за формирање на Центарот за електронско издаваштво „Метаморфозис“, кој во 2004 година прерасна во денешната Фондација „Метаморфозис“.
Игор даде исклучителен придонес во развојот на информатичкото општество во Македонија, особено преку Културната институција „Блесок“ и континуираното објавување на првото европско интернет списание за култура и уметност „Блесок - литература и други уметности“. Како поет, издавач, уредник, медиумски работник и промотор тој успеа да го премости јазот кој ја делеше современата македонска литература од дигиталниот свет, а преку преводи и други видови соработка да ја одржуваше жива и поврзаноста со современата светска поезија и проза. Неговото дело беше проткаено со поврзаноста со блузот, во уште една синтеза - на зборовите и музиката -  од која тој знаеше да го извлече и пренесе најдоброто.

12 November 2014

Поинтересната приказна за карикатурите на Ердоган - #erdogancaricature

Дали ова е пример на спин?

1. Режимот Ердоган се обиде да осуди карикатурист на 9 години робија за навреда и клевета на Султанот. При тоа карикатуристи од цел свет почнуваат да објавуваат карикатури од Ердоган дека „сам си го барал“.
2.  Муабетот за Ердоган и карикатурите ги преплавува социјалните медиуми.


„Реџеп Тајип Ердоган одговара на неправедните критики“
- карикатура од Мартин Роусон.

Судот посрамено го ослободува карикатуристот. Муабетите си течат, фрчат карикатури, известувања...

 3. Потоа на Турција ’и текнува да упати дипломатска нота на протест до Германија за карикатура од 2011 година! Личи како мачкање очи и пренасочување на претходниот муабет за Ердоган и карикатурите. Медиумите и кај нас ја лапнале „јадицата“ и пишуваат дека германската карикатура е таа што го навредила Ердогана.
Инаку, на посочената германска карикатура има Турчин иселеник во Германија, а неговото куче е наречено Ердоган (често турско машко име). На времето К-15 кога имаа скеч во кој иселениците во Австралија, чии деца имаат англиски имиња, кучето го имаа наречено Гоце (често македонско машко име) како доказ дека претставниците на дијаспората си ја сакаат матичната земја за нас немаше проблем. 


Би било убаво ако медиумите ја пренесат приказната со објаснение заради кои карикатури точно „збеснал“ Ердоган...

05 November 2014

Три цртани филмови актуелни во Македонија

Неколку цртани филмови може да ви помогнат на децата околу вас да им објасните некои работи од македонското секојдневие.

Демократија наспроти фашизам: Штрумпфски крал

Штрумпфовите се караат меѓу себе кој да биде главен во отсуство на Веле Штрумпф. Еден од нив ја презема власта и со ласкање и разни ветувања гради авторитарен режим. Така, наместо да се грижат за реални проблеми (браната) Штрумпфовите се присилени да му градат велелепна палата на водачот. Веднаш страда и слободата на изразување, шегаџијата Вицко е фрлен в затвор. Една мала група Штрумпфчиња дисиденти почнуваат движење на отпор. Дел се прогонети. Како и кај други диктатури, ситуацијата ескалира до ниво на (граѓанска) војна меѓу жителите на селото... 




Иако е поучен и интересен, цртаниов филм е нецелосна адаптација на одличниот стрип. Во стрипот исто така се обработува темата на предизборната кампања. А кралот не е Текнувало, туку еден друг, полукав Штрумпф популист, што ќе открие дека ако им кажуваш на другите она што сакаат да го чујат...

De Smurführer
 
Забелешка: На француски епизодата се вика „Штрумпфизам“ (Le Schtroumpfissime) а на холандски „Штрумпфовски фирер“ (De Smurführer). 


Даночна политика и придонеси: Робин Худ (од Дизни)

Кукавичкиот, суеверен и размазен лав Принц Џон ја има преземено власта во државата и ги малтретира другите жители со арачи, даноци, казни, глоби и други форми на угнетување. Даноците најтешко ги погодуваат сиромасите, кои не смеат да писнат заради силата на полициско-судскиот апарат составен од волци. Само храбрите дисиденти Робин Худ и Малиот Џон, и нивните јатаци, некои од класни побуди, некои од љубов, се спротиставуваат на страховладата.

Овој цртан филм содржи и опејување на маките на народот притиснат од даноци...



Важно се гради: Пајо Паторот како „голем градител“

Пајо во својот двор си гради макета на град и околина, при што ги уништува вистинските дрвја за да „посади“ вештачки. Тој сака комплетна контрола врз територијата на која се има намерачено и од неа ги брка дотогашните жители - верверичките. Пајо сака да спроведува и социолошки експерименти со цел да го реформира општеството според своите хирови каприци, па во еден момент им дозволува на верверичките да поживеат малку во неговиот свет. Но, не за долго. Решителниот отпор против недостоинствениот третман го тера на компромис.


(Out of Scale, 1951)

22 August 2014

Романци во Библијата?

Читањето на анализата на Жарко Трајаноски „(Не)почитување на сексуалните различности“ ме поттикна да ја прочитам и во неа споменатата колумна „Бајден, Господ и хомосексуалните бракови“ од Христо Ивановски.

Снимка на анг. верзија на „Римјаните“. Фото: The Christian Post
Особен впечаток во анализираната колумна „Бајден, Господ и хомосексуалните бракови“ ми остави моментот кога авторот-новинар се повикува на Библијата и цитира некои од нејзините делови. При тоа, наместо „Послание на св. апостол Павле до Римјаните“, тој напишал „Во Романците (1:27)...“. Веројатно се работи на буквален превод на името на тој дел од библијата на англиски, кој во скратена форма гласи „Romans“ (Римјани).

Романците (анг. Romanians) не постоеле во времето на Св. Петар и иако нивното име ги поврзува со Стариот Рим, во римско време на територијата на денешна Романија живееле Дакијци, а потоа Римјани и разни други народи. Нивните потомци со тек на вековите станале Романци. A имињата на посланијата на Св. Петар ионака не се однесуваат на етничката припадност на луѓето на кои им се обраќал, туку на градовите во кои проповедал. Така, има и послание до солуњаните (анг. Thessalonians), а цитираното послание било баш до луѓето кои живееле во градот Рим. Оти впрочем, целата публика на библијата биле Римјани, жители на Римското Царство.

 Употребата на терминот Романци можеби укажува дека како извор на цитатите во колумната не е користена директно Библијата (особено не Библијата на македонски јазик за која постои официјален превод одобрен од МПЦ и во која секако нема Романци), туку можеби некој текст на англиски јазик достапен на интернет.

17 July 2014

Препознавање измами: Фудбалски „јасновидец“ на Твитер

 



„Спортска афера“ - насловна страница на Алан Форд бр. 63 во изданије на Вјесник од Загреб (). Фото: Stripovi.com.
„Спортска афера“ – насловна страница на Алан Форд бр. 63
во издание на Вјесник од Загреб. Фото: Stripovi.com.

Пример поврзан со финалето на Светскиот куп во фудбал покажува дека социјалните мрежи може да послужат како средство за измама на јавноста или на поединци, што може да се спречи со примена на новинарските стандарди кои ја ставаат на прво место потрагата по вистината и проверката на изворите


Пишува: Филип Стојановски, информатичар, програмски директор во Фондацијата Метаморфозис

Новите технологии овозможуваат ефикасно ширење на информациите, но, исто така и можности за брзо ширење дезинформации и манипулирање на јавноста. Еден таков пример е примената на Твитер веднаш по светското првенство со цел убедување во однапред определен исход на финалето. Истата техника може да се користи и за убедување наивни во натприродни способности од самонаречени јасновидци и пророци.

Веднаш по завршувањето на финалето од Светското првенство во фудбал во Бразил, преку социјалните мрежи се прошири „вест“ дека „протекле“ информации, кои укажуваат на местење на мечот. Како извор беше посочуван Твитер-профилот @fifndhs насловен „Корупцијата на ФИФА“ (FIFA Corruption) на кој можеше да се видат твитови кои го „предвидуваат“ исходот, а за кои е сигурно дека биле објавени неколку часа пред натпреварот. Твитовите се:
  • Докази дека ФИФА е корумпирана. (19:18, 13.07.2014, по централноевропско време)
  • Утрешниот резултат ќе биде победа за Германија со 1:0 (19:19, 13.07.2014)
  • Германија ќе победи во продолжението (19:24, 13.07.2014)
  • Геце ќе даде гол (19:25, 13.07.2014)
  • Ќе има гол во вториот дел од продолженито (19:28, 13.07.2014)
Како резултат на ширењето на оваа теорија на заговор, профилот за неколку часа доби повеќе од 43.000 следбеници, а некои од тие твитови беа ретвитнати, односно споделени, повеќе од 70.000 пати.

ф
Снимка на екранот на Твитер профилот „Корупција на ФИФА“ со твитовите објавени пред финалето на светскиот куп во фудбал

Кредибилитет на тврдењето дека се објавени „инсајдерски“ информации го дава начинот на кој функционира Твитер. На оваа мрежа, објавувањето на секоја порака, или твит, е проследено со точното време на објавување. За разлика од Фејсбук, Твитер не дозволува накнадно уредување, односно менување на содржината на објавите. Фактот дека тие твитови биле напишани и објавени пред самиот натпревар е неспорен.

Но, тоа не е доказ и дека навистина се работи за претходно знаење. Имено, на самиот профил можело да има и други објави кои биле објавени во исто време, но со друга содржина. На пример, дека резултатот ќе биде 2:0, или 3:1, или 0:1, или дека Меси ќе постигне гол. Бројот на комбинации е огромен, но бројот на веројатни исходи е конечен. Дел од тврдењата можат да бидат доволно општи, а да делуваат убедливо. На пример, или ќе има или ќе нема гол во продолжението. Пред да се објават „доказите“ доволно е да се отстранат тврдењата кои не одговараат на „теоријата“. Ако се остават само оние што биле „точни“, тогаш е лесно читателот на прв поглед да се излаже дека овде „има нешто“.

Ова не е прв пат на ваков начин да се манипулира јавноста. Порталот за откривање компјутерски криминал „Зона на сајбер-војна“ (Cyber War Zone) посочува дека на сличен начин бил „предвидуван“ исходот и на Лигата на шампиони, преку профилот @uefacorruption, како и при извлекувањата за Светскиот куп преку профилот @FraudeMundial14. По сè изгледа, целта на објавувањето вакви профили е да се соберат што повеќе следбеници, а потоа профилот да се користи за други намени, односно да се продаде.

При обработка на ваков вид информации од интернет, новинарите би требало да обрнат внимание на следните аспекти:
  1. Времето на објавување: Дали може или не може да се промени датумот и часот? На Твитер и Фејсбук не може, но на блог – може.
  2. Содржината: Дали е можно уредување, дополнување и менување на веќе објавени содржини? На Твитер не може, но на Фејсбук и блог – може. Дали самата содржина е во јавен интерес? (Во случајот на ФИФА, дали има врска со реални проблеми и контроверзи.)
  3. Кредибилитетот на профилот/страницата: Кога е отворен? Може ли да се потврди кој или каков ентитет ги контролира содржините? Ако е анонимен, дали има и други содржини од истиот извор кои се неспорно точни или кредибилни (како „Викиликс“)? Дали се работи за група луѓе кои имале и други акции? Или, пак, се користи псевдо-идентитет кој е украден или може било кој да го преземе (како „Анонимните“)? Дали се работи за борци за јавен интерес, кои се принудени да го кријат својот идентитет, или пак за нешто друго?
  4. Што другите зборуваат за случајот? Дали е веќе обработен од истражувачки новинари или специјалисти релевантни на темата? Што се добива ако профилот, или адресите кои се посочуваат како докази, се стави како клучен збор за пребарување на Гугл, или во интерните пребарувачи, особено на Твитер?
Техники на  манипулација слична на горенаведената не се карактеристични само за дигиталниот свет. Слични случаи опишува и популаризаторот на науката Џон Ален Паулос во неговата книга за математичката неписменост од 1988 година (John Allen Paulos, Innumeracy: Mathematical Illiteracy and its Consequences, стр. 32-34):

Измама на берза


Берзанските консултанти се насекаде, а вие веројатно може да најдете таков што ќе ви каже скоро сè што би сакале да чуете. Тие обично се убедливи, звучат сосема авторитативно, а говорат со чуден јазик, користејќи изрази како полагања (анг. puts), повици (calls),  Џини Маис (Ginnie-Maes) и нулти купони (zero-coupons). Од моето скромно искуство, повеќето од тие личности обично ни самите не знаат за што зборуваат, но претпоставувам дека, сепак, ќе се најде по некој исклучок.

Доколку од извесен берзански консултант, во текот на шест недели, би добивале по пошта бесплатни и точни предвидувања во врска со некој берзански индекс, дали би платиле кога би ви побарале пари за седмото такво предвидување? Да претпоставиме дека навистина ве интересира инвестирање и да претпоставиме дека ова прашање ви го поставуваат пред падот на берзата од 19 октомври 1987 година. Во колку би се согласиле да платите за седмото предвидување (па и ако не би го сториле тоа) разгледајте ја следната дубара.

Некојси демек-консултант става лого на луксузно отпечатен меморандум и праќа 32.000 писма до потенцијални инвеститори во некој берзански индекс. Во писмата се објаснува сложениот компјутерски модел, финансиската експертиза и внатрешните контакти кои неговата компанија ги поседува. Во 16.000 од писмата, советодавецот предвидува дека индексот ќе порасне, а во преостанатите 16.000 предвидува дека индексот ќе се намали. Без разлика дали индексот ќе забележи пораст или пад, се праќа наредно писмо, но само на оние 16.000 луѓе кои претходно добиле точно „предвидување.“ На првите 8.000 од нив следната недела им се предвидува пораст, а на другите 8.000 – пад. Што и да се случи, 8.000 луѓе веќе имаат добиено две точни предвидувања. Повторно, само до овие 8.000 лица, се праќаат писма во врска со однесувањето на индексот во наредната седмица: 4.000 што предвидуваат пораст, 4.000 што предвидуваат пад. Што и да испадне, 4.000 луѓе сега ќе имаат добиено три неспорно точни предвидувања.

Ова се повторува уште неколку пати, за на крај 500 луѓе да имаат добиено шест неоспорно точни „предвидувања.“ Консултантот сега ги потсетува овие 500 души за ова и им кажува дека за да продолжат да ги добиваат овие вредни информации и во седмата недела, секој од нив ќе мора да приложи по 500 долари. Ако сите тие платат, нашиот советодавец добива 250.000 долари.

Доколу вакво нешто се направи со предзнаење и со намера да се прелаже, законски се смета за нелегална измама (во САД). Од друга страна, се толерира ако колку се изврши без предзнаење од ентузијастички, но неупатени издавачи на берзански списанија, или од надрилекари, или од телевизиски проповедници. Постојано има доволно случајни успеси со кои може да се оправда било кое избрано верување.

Постои уште еден, сосем поинаков проблем кој излегува на виделина преку овие берзански прогнози и имагинарни објаснувања на успеси. Бидејќи тие многу се разликуваат според форматот и се често неспоредливи и многубројни, луѓето не може преземат нешто во врска со сите нив. Лицата кои си ја пробуваат среќата и се неуспешни обично си молчат за своите искуства. Но, секогаш ќе има ретки поединци кои ќе бидат исклучително успешни, кои потоа гласно ќе се колнат во ефикасноста на системот што го користеле. Други луѓе многу скоро ќе почнат да ги следат, ќе се роди мода која ќе опстојува извесно време, без разлика на тоа што нема основа.

Постои силна општа наклоност кон филтрирање на лошото и промашеното, а фокусирање кон доброто и успешното. Казината ја поттикнуваат оваа тенденција преку обезбедување за секое добивање макар на паричка на џек-пот да предизвика трепкање на светилките и да предизвика ѕвечкање на металниот испуст. Гледањето на сите тие светла и слушањето на сите ѕвечкања лесно предизвикува впечаток дека сите победуваат. Губитоците или неуспесите се неми. Истото се однесува и на широко популаризираните големи добивки на берзата, наспроти релативно невидливите берзански пропаѓања, како и на исцелителот кој ќе ја прифати заслугата за случајните подобрувања на здравјето, но не и одговорноста доколку, на пример, тој се моли за слеп човек кој потоа станува и куц.
John Allen Paulos, Innumeracy: Mathematical Illiteracy and its Consequences
Насловната страница на Innumeracy.
Овој феномен на филтрирање е многу раширен и се манифестира на многу начини. Во било која димензија која би ја одбрале, просечната вредност на голема збирка е приближно иста со просечната вредност на мала збирка на истородни вредности, арно ама екстремната вредност (минимум или максимум) на големата збирка е изразито поекстремна од онаа на малата збирка. На пример, просечниот водостој на дадена река во тек на дваесет и пет годишен период ќе биде сличен на просечниот водостој во текот на една година, но најлошата поплава во тие дваесет и пет години најверојатно ќе биде со многу повисоко ниво на водата од она во едногодишниот период. Просечниот научник од малата Белгија ќе може да се спореди со просечниот научник од Соединетите Држави, иако најдобриот научник од САД, во општ случај, ќе биде далеку подобар од најдобриот белгиски научник (ги игнорираме очигледните комплицирачки фактори и проблеми со дефинициите).

Па што? Поради тоа што луѓето обично се фокусираат на победниците и екстремите, било во спортот, уметноста или науката, секогаш ќе има тенденција да се омаловажуваат денешните спортисти, уметници и научници преку нивно споредување со исклучителните случаи. Сродна последица е дека вестите од светот се обично полоши во споредба со вестите од државата, кои понатаму се полоши од локалните вести, кои се полоши од вестите од соседството. Локалните преживеани од  некоја трагедија неизбежно ќе се појават на ТВ велејќи нешто како: „Не можам да го разберам. Вакво нешто никогаш порано не се случило тука.

И една манифестација за крај: пред појавата на радиото, телевизијата и филмот, музичарите, спортистите и слично, можеле да развијат верна локална публика, бидејќи тие биле најдобрите што повеќето од тие луѓе било кога би ги виделе. Сега публиките, дури и во руралните области, не се задоволуваат со локални забавувачи и бараат таленти од светска класа. Во оваа смисла, овие медиуми се покажале добри кон публиката, но лоши кон изведувачите.
„Филтрирање на лошото и промашеното“ е присутно во односот на поголемиот дел од македонските медиуми кон разни пророци, исцелители, јасновидци, автори на хороскопи и слични производи кои се дел од индустрија на празноверие во која се вртат огромни пари. Дел од тие пари се извлекуваат директно од измамените граѓани од самите практикувачи на овие видови магија, а дел со посредство и соучесништво на медиумите, се добиваат индиректно, преку огласи, рекламирање и одземање на вниманието на публиката.
 
Како класичен пример може да се посочи написот според кој „ѕвездите“ предвидуваат дека „Тоше ќе се ожени на 33 години со постара жена“. Веста за изработена натална карта е објавена на 28 август 2007 година, неколку месеци пред прераната смрт на Тоше Проески. Потоа немаше никаква форма на отчет за лажните „предвидувања“, бидејќи оваа високопрофитна индустрија останува затскриена зад превезот на „забава“. Од друга страна, таквата состојба нуди низа можности за нови истражувачки стории со кои би се демаскирале практиките на измами во интерес на општата јавност, а особено на потенцијалните индивидални жртви на измами.


Оваа новинарска лекција е изработена во рамките на Проектот на УСАИД за зајакнување на медиумите во Македонија – Компонента Сервис за проверка на факти од медиумите, имплементирана од Метаморфозис. Новинарската лекција e овозможенa сo поддршка на Американската агенција за меѓународен развој (УСАИД). Содржината на новинарската лекција е одговорност на авторот и не ги одразува ставовите на Метаморфозис, УСАИД или Владата на САД. За повеќе информации за работата на УСАИД во Македонија, ве молиме посетете ги веб-страницата (http://macedonia.usaid.gov) и Фејсбук-страницата на УСАИД (www.facebook.com/USAIDMacedonia).

Како да заработите од надрилекари и слични продавачи на „магични“ лекови?

На сликава е оглас во кој се користи лик на позната личност (писателка и ТВ-водителка која нема ниту студирано медицина) да ве убедат да купите некој производ кој наводно ќе ви ги реши здравствените проблеми.

Оглас на Фејсбук за магичен лек ставен во контекст.
 
А самиот минерал зоолит не е баш нешто наивен, иако има медиумска кампања за негова промоција, чиј дел е обработен и во оваа рецензија (дискусија на Фејсбук) од Сервис за проверка на факти од медиумите. Некои медиуми и несвесно, беа проверка на фактите, учествуваат во такви промоции.

Еве што треба да направите ако веќе сте се решиле да купите било каков производ за кој ви ветуваат дека ќе ви ги реши здравствените проблеми.

  1. Пред да го купите, направите преглед кај лекар да ви даде потврда дека навистина го имате здравствениот проблем што сакате да ви биде решен.
  2. Кога ќе го купувате производот, зачувајте што повеќе документација. Освен фискални сметки и слично, пробајте да го документирате и разговорот со продавачот. На пример, пратете им е-пошта со прашање од типот „имам ваков и ваков проблем, дали ако го купам вашиот производ ќе оздравам?“. Зачувајте ги нивните одговори снимени. Ако разговарате усно, направете го тоа пред што повеќе сведоци.
     
  3. По изминување на одредениот период во кој ви ветиле дека ќе бидете чудесно излекувани отидете на доктор и направете го истиот преглед од точка (1).

    3.1 Ако сте излекувани - супер, браво!

    3.2 Ако не сте излекувани, имате основ да ги тужите измамниците што ви дале лажна надеж, ви го потрошиле вашето време и ви ги зеле вашите пари за измама. 
Според македонските закони за измама може да се тужи само ако имало размена на пари меѓу странките. Вие освен да ви ги вратат парите, може да ги тужите и за душевна болка и можеби и за нарушување на вашето здравје, за штетата што сте ја претрпеле од нивниот „лек“, но и за штетата што сте ја претрпеле заради тоа што наместо да се лечите како што треба, во медицинска установа и со медицински методи, ве лечеле со надрилекарство. За ова може да земете многу повеќе пари од самата цена на лекот.

Најдобро е да не се ујдисувате со надрилекари, бајачи, исцелители и било кој друг што е надвор од научниот медицински систем, па дури и да ви ги препорачува некој како Том Круз, Буковски, Жељко или Тозовац. Техниката да се користи некој на позиција на авторитет (славна личност, дури и некој со академска титула) за да се пласира некој производ е честа појава во маркетингот. Особено неетичкиот маркетинг, кога рекламирањето не е засновано на вистинити податоци, а научни истражувања не го потврдуваат она што се тврди за производот.




Пример на ваква практика е „ефектот на д-р Оз“, кој промовира разни „чуда“ и „магични“ решенија за здравствени проблеми од позиција на авторитет, со користење на титулата „доктор“ што укажува на медицинска научна потврденост, а не како приватно лице кое нешто си верува т.е. „некој тип што се вика Мехмед“, што би рекол Џон Оливер. Затоа и бил на испитување пред комисија Сенатот на САД за заштита на потрошувачите и безбедност на производи, каде што посрамено признал дека нема научна основа за некои од неговите тврдења дека некои додатоци во исхраната се „магични“ или „чудесни“.

29 April 2014

Променети податоци на веб-сајтот на ДИК за резултати од изборите

 Пред малку на веб-страницата за резултати од изборите на ДИК беа сменети бројките.

 Пред 10 часот навистина стоеја бројките како што се забележани во написот на Либертас.мк. Поттикнат од објавите на социјалните мрежи, веднаш штом почнав да го читам написов отидов на веб-сајтот на ДИК и се уверив дека снимките на екран што ги објавиле Либертас се со исти податоци како и таму. Тоа беше околу 9:30 часот на 29.04.2014.




Снимка од екран на сајтот на ДИК од околу 9:30 на 29.04.2014.

Снимка од екран на сајтот на ДИК од околу 9:30 на 29.04.2014.

 
Околу 10:30 се навратив и посведочив дека сега има други, исправени бројки кои се поклопуваат меѓу себе. Излезноста на општо ниво сега е пониска,беше 64.05% а сега покажува 63.93%. Слично и за општина Аеродром. Саат време порано стоеше излезност од 99.76%, а сега 68.49%.

Снимка од екран на сајтот на ДИК од околу 10:30 на 29.04.2014.



Снимка од екран на сајтот на ДИК од околу 10:30 на 29.04.2014.


Баш ме интересира дали резултатите биле доставени на хартија до меѓународните набљудувачи веднаш по броењето, за споредба.

Како јавност, народ и држава заслужуваме објаснение од ДИК дали се работи за грешка или намерни измени, и ако била грешка што довело до грешката.


--- Дополнето во 15:40 на 29.04.2014 ---

Следново соопштение ДИК го испратиле до медиумите во 14:25 по е-пошта. Го пренесувам во целост:

     РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ДРЖАВНА ИЗБОРНА КОМИСИЈA
                
                  29.04.2013 год.
                     СКОПЈЕ

 СООПШТЕНИЕ

Во врска со изнесените тврдења во одредени интернет портали дека во Општина Аеродром има разлика од 20.000 гласови помеѓу важечките и неважечките ливчиња за предвремените Парламентарни избори, Државната изборна комисија го појаснува следното:

При внес на податоци во комјутерскиот систем на Државната изборна комисија направена е  типографска грешка во полето  5.  од записникот на општинсаката изборна комисија во кое се внесува статитичкиот податок за вкупниот број на избирачи кои гласале. При споредба  на внесените податоци во системот  со  записникот на ОИК Аеродром е откриено дека во системот во полето 5. наместо податоткот  43.818 внесен е податокот 63.818.  Оваа грешка е коригирана и  нема влијание на освоените гласови и мандати по партии кои се коректно внесени во системот, туку само на процентот на излезност.

Согласно направената корекција, излезноста за парламентарните избори за општина Аеродром  е 68,49% а на ниво на Република Македонија е 62,95%.


ДРЖАВНА ИЗБОРНА КОМИСИЈА

07 April 2014

Дали жените имаат заслуги за развојот на Република Македонија?

Зар единственото важно што направиле жени за државава од 2009 до 2014 година било да бидеш позната пејачка или 1/12 од стручен тим на машка репрезентација?

Според неговиот „Отчет“, Ѓорге Иванов во текот на неговиот мандат како претседател на Република Македонија доделил медали на 185 личности. Официјалното образложение е следното:
„Сето ова го правев за да пратам силна порака до македонската јавност дека сè што е постигнато во културата, спортот, општествениот живот е вреднувано и забележано од државата.“

4% од добитниците на вакви признанија се жени.

Тие 4% ги сочинуваат 8 лица. Две се државјанки на РМ - сопартијката Есма Реџепова-Теодосиевска и Ива Чадиковска - членка на стручниот тим на машката ракометна репрезентација која добила орден во пакет со дузина други лица од таа екипа. Другите 6 се странски државјанки, од кои една професорка по славистика и 5 претставнички на етничката македонска дијаспора.

1% добитнички државјанки наспроти околу 50% жителки ми се чини прилично несразмерно, особено поради амбициозната декларација дека се давало признание за „сè што е постигнато“. А вам?



PS
Ако се оди и по области, еве на пример според тоа кои министри биле одликувани постхумно, испаѓа дека „сè“ се состои од - полиција.

Сличен нејасен критериум е применет и кај инстуциите. На пример, во приоритетната област образование, одликувани се цели две високообразовни институции Правниот факултет „Јустинијан Први“ при Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ - Скопје и Универзитетот на Југоисточна Европа - Тетово.

28 March 2014

Ново издание на стрипот Загор на македонски јазик

Иако Загор не ми е омилен јунак, го купив првиот број од новиот стрип на македонски со него, со епизодата „Речни волци“. Го сторив тоа во знак на поддршка на новата издавачка куќа М-комикс, кои ветуваат дека ова е само почеток и дека ќе понудат и други изданија со време.



Првиот впечаток од изданието ми е дека е солидно направено, квалитенто испечатено и склопено.  Од М-комикс ги најавуваат и Дилан Дог и Магичен Ветер, кои се стрипови наменети за повозрасна публика, што е добро. Иако на многумина кои читале стрипови на времето прво што им паѓа на ум е Загор, тој не е прв избор на повеќето посветени љубители на стрипови и колекционери. Но јас верувам дека како и во другите области на човековиот живот, и кај индустријата на стрипови треба да се има на ум пирамидата на Маслов - не може да се развива висока уметност без продукција за широка потрошувачка која служи како основа за регрутирање нови уживатели на медиумот.

Од опусот со Загор има и неколку приказни што ми се допаднаа и на времето и неодамна, кога српски Дарквуд „Весели четвртак“ ги реиздаде собрани во посебни книги. Тоа се претежно приказните со научно-фантастична и епско-фантастична тематика, како Фанта Чико, со Хелинген и со паралелниот свет Голнор, од кој највпечатлива како на дете ми беше „Na krilima noći“.

Ако веќе работат со Бонели, би препорачал на М-комикс да го прошират асортиманот со другите понови изданија, на пример со La Storia.

Како читател, многу ми е важно преводот на странски дела да биде квалитетен. На пример погрешниот превод од српски ми беше толку одбивен што не сакав да ги купувам македонските верзии на Марти Мистерија и Дилан Дог што ги издаваше некоја друга издавачка куќа пред неколку години. Преводов на првиот нов „Загор“ е од италијански и ми се гледа сосем океј, со една мала грешка дека не го превеле името на еден од индијанците од англиски, стои Sunset Crow наместо на пр. Врана на зајдисонце, а има еден друг што го викаат Сива Пума (наместо што знам, Grey Cougar). Ете, кога ова би било рецензија, тоа би било единствената маана.

12 March 2014

Неколку прашања во врска со субвенционираните бракови




Дали добитниците на субвенции за склучување брак во Лозово потпишуваат дека ќе ги вратат тие 500 евра народни пари во случај на развод?

1. Ако не, постои ли опасност за развој на шема за перење пари преку фиктивни бракови?

2. Ако да, дали се прекршува Уставот на РМ Член 40.б кој вели дека „Правните односи во бракот, семејството и вонбрачната заедница се уредуваат со закон.“ - а не со општинска одлука или декрет на градоначалник.

3. Ако да, бидејќи поентата е зголемување на наталитетот, дали има клаузула која кажува колку деца треба да родат сопружниците во даден рок? Дали може компензација со посвојување?

4. И најнакрај, дали објавата дека добитниците на субвенциите треба да се „стари беќари“ важи и за женски жителки на општината - има ли основ за родова/полова дискриминација?


03 March 2014

Несоодветни споредби меѓу ропството во Америка и животот во Османлиското Царство

Пример на несоодветна, во најмала
рака етноцентрична реакција.
Не ми се допаѓаат „смешките“ во врска со филмот „12 години роб“ што доби Оскар, со поента дека ние сме биле фраери што сме издржале „500 години турско ропство“. И не само затоа што се изговор за користење расистички речник. Туку...

Официјалното ропство на територијата на САД траело од 1620 до 1865 година, два и пол века, а во цела Америка од почетокот на XVI век. Многу слично. Неколку века.

Второ и поважно, ропството на црнците во Америка било многу поразлично од животот на христијаните во Османлиското царство. Да, христијаните биле граѓани од втора класа, но за најголемото мнозинство животот бил ист како под Византија или христијанските локални кралства. За тоа време робовите биле буквално третирани како домашни животни, споредливо со живуркањето во концлогорите на нацистите (само со „мала“ разлика дека крајна цел на системот била експолатација, а не истребување).

Можете да замислите што значи тоа човек да се третира како домашно животно? На исто ниво како да речеме, говедата. Да биде постојано, секој ден подложен на тепање за да му се всади стравот во коски да не смее да подигне поглед, а камоли да помисли на слобода. Ако е женско да биде подложена на секојдневно силување. Секојдневно. Секој ден. (Да, исто како голем дел од  современите жртви на ропството, кои ги присилуваат на проституција.) И така со генерации? Едно 20 генерации.


Да, и под Османлиите, како и под власта на христијанските феудалци, имало повременото грабање жени и девојки. Сте го гледае Брејвхарт, знаете за „prima nocte“ што веројатно било „нормален“ обичај низ цела Европа. Ама тоа биле исклучоци. Кога ја грабнале Калеш Анѓа се дигнал бунт во цело Мариово. Прашање е колку такви грабања имало вон периодите на војни, а колку потоа се романтизирало. Феудализмот во Османлиската Империја официјално траел некаде до првата половина на XIX век (в. Танзимат).

Во Америка робовите немале право на семејство, децата биле одвојувани од родители, сопружници меѓу себе, по волја на господарите. Може да замислите каква трагедија било тоа? Колку крв и солзи пролеале тие луѓе, кои биле испограбани од дома, им било забрането да го зборуваат својот јазик, приморани да прифатат туѓа вера (спореди со односот на православната црква, која била интегрален дел од Османлискиот државен апарат и еден од најголемите феудални поседници), да заборават сè за себе.

На југот на САД било забрането со закон да научиш роб да чита, под закана за смрт и за учителот и за ученикот.

И да, робовите и во тие услови се бунтувале. И ако земеме да броиме, веројатно за тие три и нешто века вкупно ропство во Америките ќе изброиме многу повеќе робовски востанија по глава на жител отколку што имало востанија во Македонија. И тоа биле востанија во кои се знаело дека сите активни учесници ќе бидат убиени ако не успеат. Нема сургун, нема апсаана. Прво страшно јавно садистичко измачување за поука на пасивните што ќе преживеат, па сигурна смрт.

PS
 Модел за ропството во Америките било античкото ропство, како што го практикувале античките Грци, Македонци, Картагинци и Римјани. Дури, во духот на класицизмот (што би рекле денес антиквизација) робовладетелите имале реиздадено и некои картагинско/римски прирачници за како да се одгледуваат робови на плантажи. Имало и дополнети изданија во кои како основа покрај всадувањето страв од газдите било сеењето омраза меѓу самите робови, поттикнување меѓу себе да се кодошат и глодаат преку разни поделби, на пр. според нијанси на боја на кожа, возраст, занимање...

Една разлика од античкото ропство била воведувањето на боја на кожа/расно потекло како фактор (и самото воведување на поим „раси“ на луѓе, кој денешната наука не го применува). Во антиката и до средниот век роб можел да стане секој. На пр. народите што зборувале словенски јазици биле честа цел на ловци на робови, на пр. на Балканот главни трговци биле Венецијанците, во источна Европа викинзите. Од друга страна, во Америките тоа било резервирано само за луѓе со неевропско потекло - африканци и индијанци. Кај американското ропство имаме комбинација на концепти од сточарство (раси) и христијанство, оти оправданието било најдено во библиски митови како оној за Ное чиј еден син, црномурен, бил назначен да им биде подреден на другите, побели (клетвата на Хам).

Како да пронајдете вести кои „исчезнале“ од Интернет?

Написов е првобитно објавен на Сервис за проверка на факти од медиумите, а го има и на албански.

Оваа новинарска лекција покажува како со помош на Гугл, Архивата на Тајм.мк и archive.org  може да се видат содржини кои веќе не се достапни на веб-сајтовите каде што биле првобитно објавени.

arhiva

Пишува: Филип Стојановски, информатичар, програмски координатор во Фондацијата Метаморфозис


Има ситуации кога е од јавен интерес да се пронајдат содржини кои биле објавени на Интернет, па потоа отстранети. Оваа новинарска лекција покажува како со помош на Гугл, Архивата на Тајм.мк и archive.org  може да се видат содржини кои веќе не се достапни на веб-сајтовите каде што биле првобитно објавени.
Преносот на информации преку интернет се врши со копирање од компјутер на компјутер. Кога се разгледува некоја веб-страница, таа всушност се копира од серверот каде што е сместена, преку интернет провајдерот до компјутерот на корисникот (што опфаќа десетици и стотици можни копирања меѓу разни посредници). За да „дознаат“ што има на Интернет, пребарувачите прават интерни копии од страниците кои потоа ги анализираат. Во целиот тој процес има големи можности и нешто што било избришано по објавувањето да биде зачувано. Многу е веројатно дека она што е ставено на Интернет, „вечно“ ќе остане „таму“. Или барем доволно долго.
Без оглед на тоа кој бил мотивот за нивното бришење или измена, од техничка гледна точка има различни начини за отстранување на содржини од вебот:
  • Директно бришење од страна на авторите, уредници, издавачите и другите лица со администраторски привилегии. Кога се пристапува до адресата на ваквите написи, се добива порака од типот „таква страница не постои“;
  • Промени во базите на податоци или замена на софтверот што го придвижува веб сајтот. При нарачување на промената, зачувување на функционалната архива не било приоритетна потреба. Пример: Канал 5 има веб-сајт од 1999 година, но најстарите достапни вести се од 2003 г.;
  • Промена на доменот или други атрибути на веб-сајтот. На пр. од utrinski.com.mk во utrinski.mk, при што некои написи во моментов не се достапни, иако се појавуваат при интерно пребарување;
  • Исклучување на цели сајтови, каков што е случајот со www.a1.com.mk.
Пронаоѓањето на исчезната вест може да се заснова на пребарување врз две основи, или нивна комбинација. Првиот начин е пребарување со клучни зборови што се однесуваат на содржината на веста, особено ако го знаете насловот или лични именки што се појавуваат во веста. Вториот и многу поефикасен начин е ако Ви е позната точната веб-адреса на исчезнатата вест. Секако, до адресата, односно линкот или врската, можете да дојдете со претходно пребарување, на пример, преку Гугл. За содржините на македонски јазик особено полезно се покажува пребарувањето преку:
  • агрегаторите како Тајм, Грид, Дејли и Пинг;
  • форуми, блогови и сајтови за чување линкови и дискусии како пензионираниот Кајмак;
  • стари постови на социјалните мрежи како Твитер или Фејсбук.
Гугл кеш (Google Cache)
Во случајот на „кешот“ на Гугл  (Google Cache) зборот „кеш“ значи место каде привремено се складира нешто. Линкови до ваквите страници може да се појават меѓу резултатите од пребарувања. Како што објаснуваат од Гугл:
  • Гугл ја снима секоја страница што ја испитува додека го поминува вебот и ја складира како бекап во случај оригиналната страница да не е достапна. Ако кликнете на „кешираниот“ линк (анг. Cached link) ќе ја видите веб-страницата како што изгледала во моментот кога сме ја индексирале. Оваа зачувана содржина Гугл ја користи за да процени дали дадената страница е релевантен погодок за вашето пребарување.
  • Кога се прикажува зачуваната страница, на врвот има хедер (заглавие) кое служи како потсетување дека не мора да се работи за најновата/тековната верзија на страницата. Во ваквиот приказ, термините кои се однесуваат на вашето пребарување се истакнати (со жолта позадина) за полесно да видите зошто страницата е релевантна.
  • Вакви „кеширани“ линкови не се појавуваат за сајтовите што не биле индексирани, како и за сајтовите чии сопственици побарале да не ги кешираме нивните содржини.
Ако ја имате директната врска (линк) кон избришана или изменета веб-страница, Гугл нуди и едноставен метод со кој може да ја видите зачуваната содржина која се наоѓала на таа адреса. Доволно е во полето за пребарување на Гугл прво да го впишете параметрот „cache:“ заедно со целата адреса на страницата (URL) во форма:
cache:http://точната адреса на страницата
Ограничување: Важно е да се има на ум дека содржините складирани во кешот на Гугл имаат релативно краток рок на траење. Се чуваат во рок од неколку недели. Исто така, ако во дадена страница се правеле измени, ја прикажува само последната снимена верзија, а не првобитната.

20130927 google cache error
Порака од Гугл кеш дека не може да најде нешто.

Архивата на Тајм.мк
Пронаоѓање на македонски содржини може да се изведе и со помош на посебната секција „Архива“ во рамките на агрегаторот Тајм.мк (time.mk/arhiva). Основната форма на агрегаторот опфаќа над 150 сајтови, но нуди ограничено количество податоци за секоја вест: линк, наслов, интро…, но не и целосни текстови. Тоа произлегува од неговата намена – да пренасочува кон оригиналните сајтови. Наспроти тоа, одделот „Архива“  содржи податоци од 16 македонски веб-сајтови, меѓу кои важни медиуми и Собранието, кои се зачувани како целосни текстови што може да се пребаруваат. За написите кои постојат на нивните оригинални веб-сајтови, архивата служи како класичен пребарувач и насочува директно кон нив. На увид на јавноста е достапен само текстот, додека сликите или мултимедијалните елементи не се зачувани.

20130927 time.mk arhiva
Страница од Архивата на Тајм.мк со текст од затворен сајт

Ограничување: За разлика од Гугл или агрегаторот Тајм.мк, кои постојано проверуваат дали има нешто ново на веб-сајтовите кои ги следат, кај архивата на Тајм.мк базата се полни повремено, од прилика два пати годишно. Тоа значи дека верзиите на написите кои се зачувани во неа се оние кои биле достапни на оригиналните веб-сајтови во моментот на „полнење“.  Написите кои биле објавени и исчезнати пред основањето на архивата во ноември 2012 година, или, пак, кои биле објавени и избришани меѓу две „полнења“ нема да бидат забележани во нејзината база на податоци.


Архивата на Интернет

Архивата на Интернет (Archive.org) е непрофитна дигитална библиотека чија мисија е „универзален пристап до сето знаење“. Таа обезбедува перманентно складирање и бесплатен јавен пристап до збирки дигитални материјали, како веб-сајтови, музика, филмови и скоро три милиони книги со истечени авторски права. Покрај архивската функција, таа е и активистичка организација која се залга за слободен и отворен Интернет.
Насловната страница на Архивата на Интернет (Internet Archive)
Насловната страница на Архивата на Интернет (Internet Archive)

Слично на Гугл, софтверот на Архивата наречен „Машина за си било еднаш“ (анг. Wayback Machine) од 1996 година има складирано неколку стотици милијарди веб-страници. Меѓу другите, архивира и страници од повеќето влијателни македонски медиуми. Но, за разлика од Гугл, овие снимени содржини не се пребарливи по клучни зборови, туку се достапни исклучиво со внесување на директната адреса на бараната страница.

Она што ја издвојува оваа „Машина“ од претходните алатки е дека таа дава можност да се видат сите снимени верзии на една иста страница, достапни по датуми.

Преку Archive.org може да се следи што сè имало на насловната страница на веб-сајтот на A1.com.mk низ годините.
Преку Archive.org може да се следи што се имало на насловната страница на веб-сајтот на A1.com.mk низ годините.

Ограничување: Дополнително интересно е што во случај на отворање на некоја од страниците, во некои случаи може да се користат и линковите во нив за да се дојде до други страници од истиот веб-сајт. Во некои случаи зачувани се и фотографии или може и да се активира код за анимации. Но, во општ случај, Архивата чува само содржини од типот текст (ХТМЛ) и вметнати слики, а не и видео прилози кои биле составен дел од даден текст. Така на пример, може да се прочитаат голем дел од вестите на А1 ТВ, но не во целост, бидејќи текстуалниот дел во многу случаи бил само краток вовед чија намена била да го наведе посетителот да го види видео-прилогот, а не целосен транскрипт.

Пример 1: „Топ 10 најчитани вести…“

Ниту еден од линковите во написот „Топ 10 најчитани вести на Курир за 2012 година“ не функционира. Во списокот се наведени написи со фотографии на осомничените за убиството кај Смилковско Езеро, преку преживеалиците на Боки 13, спортски контроверзи, промоција на проширен текст на „Излези момче“ или најава за затворање на Фејбук, при што како најчитана е посочена веста за „чудото“ во Св. Димитрија.
Ако се кликне на било кој од линковите, се добива страница со текст
„404 – Артиклот #[број на запис од база] не е пронајден“.
Типична страница со порака дека написот не е пронајден.
Типична страница со порака дека написот не е пронајден
.

Арно ама, за сите тие написи стојат зачувани копии на Archive.org (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10) и тоа во по неколку „примероци“.

Пример 2: „Партиите со интернет загари…“

Снимка (копија) на избришан напис зачувана на archive.org.
Снимка (копија) на избришан напис зачувана на archive.org.
На 5 ноември 2010 година, Сител објави вест насловена „Партиите со интернет “загари“ наметнуваат мислење во просторот за коментари“, која обработува интересна тема на прилично балансиран начин. За жал, веста била отстранета и не се појавува во при користење на интерниот пребарувач од матичнот сајт. Ако насловот се внесе во пребарувачот Гугл, се добиваат траги од веста на Пинг, Тајм.мк, Дејли и на форумот Cotle.ca, од кои може да се дознае оригиналниот линк.

На оригиналниот линк се добива порака на англиски дека „страницата не е најдена“. Текстот не е зачуван во кешот на Гугл оти е поминато долго време, ниту, пак, бил снимен во архивата на Тајм.мк, оти бил избришан пред нејзиното формирање. Но, има зачувани копии на Archive.org. Притоа, не изгледа исто како на оригиналниот сајт, оти некои од мултимедијалните елементи не се собрани, меѓу другото и илустрацијата и форматирањето (CSS).

***

Кога има потреба да се најдат податоци кој некој би сакал да се исчезнати од интернет, најчесто се користи комбинација од разни методи на пребарување. Со оглед на тоа што голем дел од секојдневниот живот се одвива преку Интернет, оваа област на истражувачко новинарство ќе има сè поширока примена.

Оваа новинарска лекција е изработена во рамките на Проектот на УСАИД за зајакнување на медиумите во Македонија – Компонента Сервис за проверка на факти од медиумите, имплементирана од Метаморфозис. Новинарската лекција e овозможенa сo поддршка на Американската агенција за меѓународен развој (УСАИД). Содржината на новинарската лекција е одговорност на авторот и не ги одразува ставовите на Метаморфозис, УСАИД или Владата на САД. За повеќе информации за работата на УСАИД во Македонија, ве молиме посетете ги веб-страницата (http://macedonia.usaid.gov) и Фејсбук-страницата на УСАИД (www.facebook.com/USAIDMacedonia).

24 January 2014

Се сеќавате на стрипот Максмагнус (Maxmagnus)?


Овој „помал брат“ на Алан Форд имаше само 25 епизоди, полни со гротескна критика на политичката корупција претставена преку ликовите на кралот Максмагнус, неговиот министер за финансии (кој подоцна ќе ја преземе власта) и низата незаборавни лумпенпролетерски фаци како Лопов Дрпига, револуционерниот демагог Четворооки, пензионерите што ќе ги пратат на бања...

Ако ви треба лектира по политикологија, сите епизоди, скенирани, се достапни овде
(на хрватски): http://striputopija.blogspot.com/p/maxmagnus.html

Maxmagnus br. 1 Bio jednom jedan kralj
Насловната страница од првата епизода.