Блекаут

31 December 2010

Омилени цртани филмови на син ми (деновиве)

„Со Шиљо и клави[р]чето“ е снимен во времето на Големата депресија и во него јунаците на Дизни се претставници на работничката класа кои го изгубиле домот оти немаат пари за кирија, па се обидуваат да го спасат мебелот од властите кои сакаат да им го стават на аукција.


„Со музичарите“ го предизвика најчудното барање за подарок што сум го чул: „Тато, купи ми бура! Голема, да си иг[р]ам со неа.“


М, да. :-) СНГ на сите!

29 December 2010

Би сакале инвеститори од Северна Кореја, ама нема кандидати за промотори?!

Цитат од вест за економските промотори од МИА што ја пренеле Иди види и МТВ (мој болд):

За одредени земји како што е Северна Кореја тешко се наоѓаат кандидати од аспект на возраст, познавање јазик или образование воопшто. Засега ротирање на промоторите не се планира зашто евалуацијата се уште не е завршена.

Новинарот Борис Георгиевски од чиј профил на Фејсбук дознав за оваа чуден, но не и невозможен податок (за македонски услови), смета дека најверојатно се работи за грешка на новинарот на МИА кој ги „помешал северот и југот“.

Зошто веста е чудна, може да согледате и од текстот за тоа како конзумеризмот навлегува во Северна Кореја што денес го објави Он.нет.

27 December 2010

Викиликс - тема на вестите на А1 од 19 часот

Поканет сум вечерва на вестите на А1 на муабет за Викиликс.

Би сакал да ги претставам мислењата од блогосферата. Ваши сугестии и насоки?

25 December 2010

Промоција на книгата „Лицата на невидливиот град“

Денес (сабота 25.12.2010) во 20 часот во ГЕМ-клубот (Менада во Стара чаршија) ќе биде одржана промоција на книгата „Лицата на невидливиот град“ од Иван Блажев и Владимир Јанковски.

24 December 2010

Историја: Македонски „протекувања“ наспроти Викиликс

Денес на панелот на Центарот за истражување и креирање политики кажав дека не се сеќавам дека во македонската историја имало случај да се смени нешто преку правење документи достапни до народот во нивната целосна и изворна форма, како што тоа го прават Викиликс. Низ дискусијата беа споменати неколку случаи на протекување, но сите беа на доставување до медиуми, кои потоа објавувале делови или можеби и цели. Подоцна дознав дека и Александро објавил негова топ листа на протекувања.

Не се согласувам дека овие случаи се споредливи со Викиликс. Денес ниеден од тие документи не е јавно достапен. Исто има разлика ако се каже достапен „на јавноста“, односна на една мала група новинари, наспроти до било кој заинтересиран. Второто нешто е овозможено токму со Интернет - и беше скоро невозможно претходно. Прво ќе наведам како ги сфаќам карактеристиките на Викиликс, а потоа да видиме кои наизглед слични случувања од Македонија ги задоволуваат критериумите.

  • се објавуваат цели документи (освен прецртани лични податоци)
  • документите/записите се достапни и за обичните граѓани, не само за медиумите
  • за корисникот е лесно да дојде до копија од документите (Интернет)
  • содржините укажуваат на корупција и други злоупотреби
  • изворите се веројатно поединци, инсајдери од институциите кои ги контролираат тие документи
  • изворите не бараат пари (колку што знаеме)
  • посредник меѓу изворот и јавноста е невладина организација која промовира идеали

Еве ги случаите што досега беа споменати од Александро:

  • Афера „Сина птица“ (1992) - политичка партија емитувала снимки направени од тајни служби
  • Афера „Дувло“ (1992) - политичка партија вади документи - докази дека била прислушкувана од МВР
  • Афера „Големото уво“ (2001) - политичка партија вади документи - докази за прислушкување од МВР. Дел од транскриптите мислам се појавија на веб, по форуми?
  • Афера „Латас, српски шпијун“ (2010) - весник цитира документи од странски тајни служби за државјанин на РМ.
  • Афера „Водство на ОНА/ДУИ, српски шпијуни“ (2010) - извори блиски до политички партии доставуваат фотокопии од наводни документи до медиуми и државни органи. Вториве ги прогласуваат за фалсификат.

На дискусијата Роберто Беличанец ги спомена и:

  • Лични записи од висок воен старешина (1996?) за недостатоците на раководителите на касарните кои некој службеник му ги зел од фиока и ги предал на неделникот Фокус. По нивното објавување посочените како пијаници и србомани биле тргнати од одговорните позиции, а државата иако се заканила, не тужела.
  • Документи за ТАТ од МВР објавени во весникот Дневник (1997).

Барем во првиот од овие случаи беше посочена клучната улога на информаторот (свиркач, позитивна тужибаба) што го прави сличен со Викиликс, но повторно во обата случаи немаме широка јавна достапност на оригиналите. Дури и ако биле објавени како факсимили или преписи во весниците, нема нивна копија на веб.

Беа споменати и „протекувања“ кои изгледаат дека не се направени не од поединци, туку од центри на моќ за дискредитација или рокади. Во последните година и пол за таа намена се користи Јутјуб, па демек не може да се дознае кој ги качил, нема ниту една судска разрешница или макар информација за резултати на истрага. Објавени беа претежно извадоци.

  • Снимени телефонски разговори на директорот на пазарна инспекција и дискотеките
  • Снимки од сведочења на/за судењата за воени злосторства во Хаг
  • Афера „Надеж“ - извадоци од презентации или извештаи нарачани од претходниот претседател
  • УЈП-ликс, мислам не на Јутјуб туку на Фејсбук - со објавување лични податоци

Кога сме кај тема дискредитација, мислам дека треба да се спомене и случајот на книгата „Крив правец“, за која се прошири глас дека е забранета заради споменување на политичари. Таа некаде околу 1997 година масовно се фотокопираше, особено „бесплатно“, од службеници по државни институции. Да се прогласи нешто за цензурирано или скоро испродадено е познат маркетиншки трик, недостапноста ја зголемува привлечноста.

За мене, има два случаи во кои дигиталната технологија е клучна, кои би биле невозможни без неа. И тие ги немаат повеќето горни карактеристики, но сепак...

  • Пред 5-10 години се зборуваше дека на Автопазар за 100 денари може да се купи ЦД со именик со телефонски броеви, според една верзија наводно копиран од украден хард диск од телекомуникациски оператор. Ова е апла анти-викиликс стил, оти се работи за лични податоци на обични граѓани.
  • Протекувањето енциклопедијата на МАНУ како е-книга (2009). Прво еден бивш премиер кажа дека фајлот со графичката подготовка кружи низ Скопје, го продаваа на ДВД шиткачи на пиратски дискови за 100 или 150 денари, потоа на веб осамна ПДФ во верзија од гига и кусур на линк проширен преку Фејсбук, па Вечер и Сител го промовираа линкот, па се појави и пооптимизирана верзија од околу 60 мега на некој ewarez.com.mk сајт што сега не работи, ама фајлот веројатно лесно се наоѓа по разни сервери... Во поглед на примена на технологијата 0ва веројатно беше случај наблизок до Викиликс, но повеќето алки во синџирот не ми личеше дека постапуваа од алтруистички побуди (шиткачите, медиумите). И ова протекување не смени нешто во аферата, тиквата веќе беше пукната од оние кои имале пристап до печатеното издание, само овозможи обичните граѓани да се уверат во точноста на обвинувањата за фушерај и тенденциозност и да се забавуваат со наоѓање пропусти за теми и области кои им се интересни. (Забелешка: за МАНУ е најдобро ако веќе прави енциклопедија да примени вики софтвер и јавен процес кој ќе биде многу поефикасен... Или едноставно да почнат соработка со Википедија на македонски...)

Треба да се спомене и случајот на Филип Петровски кој на својот блог/Скрибд кој во последниве неколку години има поставувано скенови од официјални документи, кои подоцна беа промовирани и преку Фејсбук. Мислам дека се работеше за документи од неговата (бивша) партија стари неколку години, во функција на давање историска перспектива на случувања во неа, неговата и улогата на други современи функционери, со импликации за тековните политички процеси.

Комерцијализирано истекување - плус инфо по денешниот панел за Викиликс

На брзинка ќе изнесам податоци кои денес на панелот ветив дека ќе ги објавам на блог, а понатаму планирам да објавам малку поопширни постови за тој настан и вчерашната дебата во ГЕМ-клубот.

Споменав дека истекувањето информации не е нов концепт, дека постои и комерцијална примена во Русија, за која дознав од Вајерд (16.08) од јуни 2008 г.:

[Сергеј] Горшков го води kompromat.ru, страница за скандали со која од 1999 го има здобиено непријателството на владеачката елита и која го има направено еден од врвните интернет личности во земјата. Тој не објавува негови сопствени стории туку линкува кон истражувачки репортери чија работа инаку би била превидена или замолчена. Во текот на годините Горшков објавил засрамувачки експозеа за некои од најмоќните членови на руската влада. Линкувал до написи со кои функционери на Кремљ се обивинуваат за пренос на државни пари на лични офшор сметки, обвинувања за Борис Јелцин за криење на аутистичниот внук, или наводи за тоа како Владимир Путин наредувал политички атентати како директор на Федералното биро за безбедност (ФСБ). Ваквите индискреции на комопромат.ру му носат месечна публика од над милин руски новинари, политичари, бизнисмени и одбрани медиумски мршојадци. Од 2000 година, полицијата вршела упади кај неговиот интернет провајдер, цариници ги одземале неговите лаптопи и снагатори од ФСБ неколку пати без најава го посетувале неговиот стан.

…Најдобрите проценки укажуваат дека компромат.ру носи околу 1 милион долари годишно. Горшков не сака да го потврди тоа, но смета дека неговиот бизнис вреди 15 милиони. „Кога луѓето ми го читаат сајтот, замислуват личност која е лута на сè и секого, активист, идеалист. Но јас не сум таков. Ова е само бизнис…“

И тоа мистериозен бизнис. На сајтот нема огласи, од каде доаѓаат парите? Горшков признава дека прима пари за да објави некои од линковите, нудејќи услуга за плаќање по пост за сите кои сакаат ефтин начин со кој ќе ги дискредитираат противниците без да се знае кој го сторил тоа. Горшков не сака да дискутира за деталите, но неговата цена е меѓу 600 и 800 долари по парче, зависно од нивото на ризикот од тужби за клевета. Околу половина од околу дузината постови дневно на сајтот се проценува дека се заказука, сленг-збор што означува платено, „нарачано“ новинарство – иако е невозможно да се каже која половина.

Горшков ја брани својата практика како форма на слободен говор. Тој вели:

„Никогаш не заземам страни. Освен тоа, природата на бизнисов е таква што кога една страна на конфликтот ќе нарача напис, нивните противници неминовно одговараат, обично истиот ден. На овој начин, сите страни добиваат видливост и се одржува објективноста.“.

Случајот со МАРНет и wikileaks.mk е опишан од IT.com.mk.

Продолжуваат муабетите за Викиликс

Интересот за аферата Викиликс во македонската јавност не стивнува. Неделава веќе поминаа два најавени настани, Сподели кино во галерија 7 и една дебата „Зборно место“ во ГЕМ-клубот, а денес треба да се одржат панел дискусии во Клуб на новинари.

Надоврзувајќи се на претходниот пост за онлајн дебатата за Викиликс*, еве уште неколку линкови.

На барање на читателите од постот за стрипови за Викиликс*, еве линк до една карикатура за „првиот викиликер“.

Еве и верзија на документарецот Викиребелс кој бил прикажан на Сподели кино објавена на Јутјуб.

21 December 2010

Бугарски и македонски писатели без комплекси

Окно има објавено текст од бугарскиот поет Румен Леонидов за неговите искуства од подготовката на антологии на современа македонска и бугарска поезија на обата јазици.

Леонидов, во рамките на ограничувањата кои сите ги имаме со нашиот светоглед и образовна историја, ги промовира човековите права и европските вредности, наспроти тесни националистички погледи на светот.

Со оглед на популарноста на ваквите расправии на платформата Блогерај, мислам дека е исклучително поучно да се прочита текстот, во варијанта која ќе ви овозможи подобро разбирање – по можност на Вашиот мајчин јазик.

20 December 2010

Продолжува дебатата за Викиликс и во Македонија

Од блогот на Јасна Котеска дознав дека дала изјава за Ал Џезира на тема Викиликс. Целиот прилог е многу информативен и го препорачувам.






Во текот на неделава во Скопје ќе има два три јавни настани на кои ќе се дискутира на оваа тема

Во видеото на Ал Џезира, познатиот сајберлибертијанец Џон Пери Барлоу вели:

…Ова е војна за тоа дали ќе биде дозволено киберпросторот (сајберпросторот) да остане отворен или ќе стане затворен. Овде просто не се работи за угледот на г. Асанж или Викиликс. Вистинското прашање е дека ако можат да го исклучат Џулијан Асанж, може да ве исклучат и вас. Затоа треба да бидете подготвени да го браните и својот интерес.

Дополнително во врска со дискусиите во Македонија:
[Дополнето: Овој дел содржеше пренесување претпоставки за кои не беа прашани сите засегнати страни наспроти можностите. За да се намали можноста блогов да се користи за етикетирање решив да ги оставам само линковите до други блогови кои беа поставени од претходно, телеграфски.]

Како и

Остануваат прашањата

  • Дали ширењето на оцрнувачки (дез)информации може да се сфати и како подготвување терен во јавноста за намалување на ефектот од евентуални неподобни информации што се очекува да протечат.
  • Би било интересно да се прашаат политичките партии и претставниците на државата кој им е официјалниот став во врска со работата на Викиликс. Тие бездруго по прес конференции се произнесуваат за најразлични прашања од земјата и светот.
  • Иако верувам дека со вакви медиуми како нашиве, локалниве моќници немаат потреба многу да се грижат. Немам видено ниту еден весник ниту телевизија од Македонија да ја пренесе интегрално и целосно содржината на дипломатската преписка што се однесува на Македонија.

19 December 2010

Стрипчиња за Викиликс

Од многуте, овие две стрипчиња ми се видоа доста интересни. Обата се на англиски:

18 December 2010

Аргумент на МОФ: Јавни дебати за образованието и Скопје 2014

Пред некој ден бев во публиката на настанот Аргумент на МОФ (#ArgumentMOF) и имајќи компјутер при рака решив да блогирам фатам белешки (немаше вајфај). Беа организирани две дебати за две тези: процесот на реформа во образованието и влијанието на проектот Скопје 2014 на македонското општество.

Во воведот на настанот организиран од МОФ во рамки на проектот Младинска независност, Марјан Забрчанец повтори еден од слоганите на МОФ „без структура и аргументи, дебатата не е ништо повеќе од улична расправија“. Структурата се огледаше во прецизни временски рамки и сценарија за кога кој што прави. Можеби ќе беше интересно да се даваат на крај оценки, како на дебатни турнири, или да се гласа за тоа кој бил поубедлив, но тоа не се случи. Во таа смисла активноста беше ревијална, помалку техничка.

Освен двете дебати, на настанот имаше културно-забавни содржини – точка со пантомима/танц претходно, како и пуш-пауза за кафе (прилика да се види како изгледа Скопје од 11 кат на Соравија), а на крај концерт на Фолтин.

Центарот на Скопје Симболична дебата

Лазар Поп Иванов играше улога на конферансије и истакна дека еден аргумент треба да има три дела: тврдење/наслов, објаснување/суштина и поддршка – соодветни примери/аналогии и статистики. Ова треба да биде поврзано во целина и да се истакнат последиците – влијанието врз заедницата. Според правилата на МОФ, ако се напаѓа противникот лично наспроти тезата, се губи дебатата. (Ама се добиваат гласови – прим. Ф.С.)

Модератор на првата дебата под наслов „овој дом верува дека образов анието во Македонија (не) им нуди работни вештини на младите“ беше Дона Костуранова, која даваше поучни насоки и забелешки. На оваа дебата учествуваа два тима дебатери од МОФ, кои прво ги изнесуваа своите ставови, па потоа имаше говори од експерти/видни лица на истата тема како зачин и извор на дополнителни информации, па на крај повторно дебатерите да дадат свои заклучоци.

@malaovca moderira debata za obrazovanie na nastanot Argument... on Twitpic

Дебатерот Георги Велковски посочи дека образовниот процес во РМ е во стагнација, без да одговара на потребите на пазарот на труд, оти бара само учење на памет без поттикнување креативност плус праксата не ја бива. На вежбите се повторува она што се учи на теоретските предавања, а праксите по фирмите не нудат практично знаење оти служат само за добивање печати, без мониторинг и ментори.

Наспроти него, Бранкица Георгиевска укажа дека образовниот процес (системот на јавно образование организиран од државата?) не е единствениот актер кој е виновен за стагнацијата на образованието. Како други фактори таа ги посочи и неформалното и формалното образование.

Марија Мирчевска од афирмативната страна како виновник го посочи „образованието како такво“, чија функција е да продуцира кадар потребен на пазарот на труд и во денешно време треба да се „инкорпорираат теоријата и праксата како такви“. Не е проблемот во работодавците, кои не се мобилизирани од образованието.

Стефан Ристовски, вториот говорник од негацискиот тим, рече дека ќе се обиде да покаже повторно дека не е вината во образовниот систем, туку и кај други играчи кои треба да се погрижат за младите да имаат повеќе вештини. Меѓу нив, студентите, како индивидуи кои треба да ги користат новите технологии и праксите. Работодавци – бизнис сектор и јавна администрација – треба да ги прифатат студентите и да ги искористат праксите за да добијат од нив добри работници за неколку години. Вработувањето со партиски книшки и роднински врски во јавната администрација ги демотивира студентите да стекнуваат работни вештини.

Сите овие дебатери имаа доста добро држење и компонирани говори, ама имав впечаток дека негативистичкиот тим имаше потешка задача, да игра улога на адвокат на ѓаволот за прашање за кое општото мислење е спротивно на нивниот став. Инсистираа на други фактори, а можеа да зборуваат за оправданија зошто образовниот систем не функционира, односно да истакнат елементи што функционираат наспроти некои тешки услови, некои позитивни резултати или ненанесување штети и сл.

Потоа настапија експертите. Проф. Зоран Поповски од Земјоделски факултет објасни дека сега се обидува да ги убеди своите студенти дека веќе нема земјоделски комбинати, како и дека го мачи фактот што сега високото образование е вулгаризирано со дисперзираните студии. Во неговата 20-годишна кариера имал само по едно барање од компанија и од општина во врска со потребите за кадар од неговиот факултет. Од една страна има незадоволна бизнис-заедница од квалитетот на образованието, а од друга страна нема социјален-, односно бизнис-дијалог. Ако не се дефинираат знаењата и компетенциите со кои се излегува од факултетите, се добиваат студенти кои не може да одговорат на прашањата на работодавците. Кога во деведесеттите како асистент направил анонимна анкета со студентите, добил одлични оценки за него, арно ама тоа било џабе, оти на последното прашање „дали сте спремни со ова знаење да работите во лабораторија“ сите одговориле не.

Љупчо Зиков, основач и сопственик на Капитал смета дека резултатот на дебатите во нашето општество доведува до конформизам и бутање под тепих на сите проблеми кои се покренати со дебатата. Како пример го спомена говорот пред студенти на бизнисменот Гордон Геко (Мајкл Даглас) од филмот Вол Стрит 2 кој почнува со „вие сте сјебани“ – во контекст на почетокот на светската економска криза околу 2008.

Според Зиков, најголем проблем на македонската економија е непостоењето на индустрија и земјоделство. Кој да прави компании кога имаме образовна структура од 60% со основно и недовршено средно. Кој ја прави атмосферата за развој на економијата? Лидерството во Македонија недостасува 20 години, не само на политичка партија туку секој во својата област, почнувајќи од образование. Инвестирањето во компании е клучниот момент, оти тие ги креираат работните места. А во моментот македонската економија не генерира компании, поради недостатокот на лидерство, почнувајќи од лидерство на државата.

Во делот за прашања од публика, Катерина Тодоровска потсети на моментот дека професорите во високо образование не даваат доволно фидбек за делата на студентите, почнувајќи со конструктивна критика за семинарските и други индивидуални задачи.

Петар Лазаров го праша проф. Поповски во врска со стипендирање студенти, кој појасни дека Градежен факултет обезбедува стипендии од градежни компании. Поповски рече дека се паднати критериумите и за избор на наставници, кои се поклопени од огромниот број студенти и излегува дека навистина нема време за директен контакт професор-студент. Евалуациите на крај година се начин да се реши ова, но не се воспоставени механизми за наградување и казнување според оценките на студентите.

За Зиков, образованието и формално и неформално е производ на пазарната економија, која ја прават компаниите и некој создава атмосфера за нивна работа. На пр. половина од Буџетот на РМ од 2,6 милијарди евра е наменет за плати за државна администрација. Во недостаток на реален сектор, проблемот е каде ќе одат оние контингенти кои се вработуваат во јавна администрација на 24 години кога ќе им се јави природна потреба да излезат.

Имаше и уште неколку прашања или ставови од публиката: Дејан Манев смета дека треба самите да се погледнеме во огледало и процесот на подобрување да го почнеме од самите себе.

„Дечкото во сината маица“ Мартин Штонемугочувпрезимето праша дали образованието во МК нуди работни вештини на младите, сметајќи го тоа како должност на државата која не може да се компензира со курсевите кои луѓето сами треба да ги платат или се организирани од НВО и други неформални облици.

На крајот, резимеа: Георги Велковски сумираше дека образовниот систем не нуди вештини и креативност потребни за решавање проблеми и справување конфликти кои се барани од работодавците. Бранкица Георгиевска искористи податоци од истражување на МОФ кое наскоро ќе биде објавено дека една четвртина од младите во РМ во иднина се гледаат како вработени во јавна администрација, а скоро половина во странство.

Втората дебата беше на тема „овој дом верува дека проектот Скопје 2014 (не) го унапредува македонското општество“ со по двајца претставници на афирмативниот и негацискиот тим со по 5 минути од говорник, најавени дека ќе искажуваат свои лична мислења. Лазар Поп Иванов за да стимулира дебата ја цитираше колумната (на Елена Михајлова) од Дневник (6.2.2010):

…Тоа е лажен лек, бидејќи сугерира мртвило, статичност, замрзнатост и вечност, кои постојат само во смртта. Според зборовите на Ниче, во таа состојба тежиштето на животот на толпата е поместено во оностраното, „отаде стварноста“. Толпата верува во слики, зборови-копчиња што носат спас. Наместо здрав импулс на жив организам, се буди смртен инстинкт на популистичко лажно смирување…

Првиот афирмативен говорник Илија Димовски (познат како претставник на Центар за комуникации на ВМРО-ДПМНЕ) кажа дека проектот Скопје 2014 е мал дел од проектот Македонија 2014 од кој дел се многу владини градежни инвестиции низ целата земја: патишта, реставрации, универзитети, како и градење згради за државни институции што ќе овозможи враќање на инвестицијата од заштедата од кириите што до сега ги плаќале. Според „многу економски аналитичари“ во период на криза „државата треба да гради“, па така Македонија ја пребродила кризата. Неговиот говор беше доста добро компониран, со драмски ефекти, повторување клучни зборови – подоцна дознав дека тој на времето бил искусен учесник во дебатната програма.

При претставувањето на наредниот говорник Поп Илиев пак мавна контра со укажување дека при критикувањето на Скопје 2014 најчесто се критикува целосно, наместо да се сегментираат неговите елементи.

Како прв негациски говорник настапи Гордан Георгиев (еден од потпретседателите на СДСМ) кој изјави дека на крајот ќе укаже дека проектот Скопје 2014 на некој начин го унапредува македонското општество, но дека сепак се спротивставува на три нивоа. Архитектонско-естетско, за кое не е стручен, но смета дека поголемиот дел од претставници на тие струки (освен оние со конфликт на интереси) искажале негативни ставови. Вториот е коруптивниот, дека проектот е „пералалница на пари“ и на крај, третиот психолошко-колективниот.

Како пример за коруптивноста ги посочи тековните афери во Министерството за култура и цените на спомениците, во споредба меѓу нив (Св. Климент од сто и кусур илјади евра наспроти лавовите од по милион и кусур евра) или цената на цел нов плоштад во Струмица (со подземен премин) во споредба со триумфалната капија. Не стигна да изнакаже сè што сакаше, оти му измина времето па остави да се доискаже во текот на дискусијата.

Бранејќи го афирмативниот став, ликовниот уметник Ацо Станковски имаше понеформален пристап. Прво го цитираше Сем Хернандез со „болката поминува, а убавината останува“ сметајќи дека ќе помине дебатата меѓу левицата и десницата и дека при тоа најдебелиот крај ќе го извлечат уметниците. За него обидот на владеачката партија да направи нешто со Скопје е долго очекуван и во согласност со нејзината конзервативна ориентација. Она што се прави не е барок или ренесанса, туку е во согласност со постмодернизмот, наспроти депласираната модерна. Според него, иако Македонија има богато културно наследство (отоманско) кај најголем дел од населението кое во претходниот систем не било дел од образованата елита на група фамилии имало желба за надокнадување на пропуштените уметнички периоди, при што како доказ е користењето на гобленот кој е квазибарокен елемент. Наспроти соседите кои такви архитектонски постигнувања оствариле до втората светска војна…

Георгиев укажа дека со бранењето на постмодерната позиција „anything goes“ Станковски—познат „промислувач“ и противник на тоталитаризмот—наседнува да поддржи не само модерен, туку еден предмодерен, империјален проект на власта. Станковски одговори дека не се работи за империјализам, оти ние сме мултиетничко општество и дека во Скопје 2014 постепено се внесуваат и ќе се внесат елементи од сите групи. Според него Бит Пазар треба да се претвори во плоштад на кој би имало споменик на турски великан како Ататурк или Сулејман Величествениот.

Одговарајќи на провокацијата за кои елементи сепак им се допаѓаат на негаторите на тезата, писателот Ким Мехмети кажа дека посебен впечаток му оставаат лавовите, кои најдобро му укажуваат „што глушецот би сакал да биде“, оти кај сите балкански народи има потреба да се покаже дека иако се мали, се големи. Тој исто така рече дека оној што гради споменици всушност сака нему да му се градат споменици. Да можеа општествата да напредуваат преку спомениците, тогаш најверојатно социјализмот немаше да исчезне – оти тој систем бил најдобар во тоа. Полза на ваквите утнати проекти е дека на авторите им текнува што друго треба да се надокнади, како улици, стари градби и сл. Основната утка на проектот Скопје 2014 е моноетничкиот пристап заради кој Ахмети требало да плаче кај Груевски да се прошири со елементи од албанскиот идентитет.

Ким Мехмети посочи дека потребата да се потсетува премиерот за постоењето на Албанците е индикатор за поделбата на Скопје, која е предуслов за поделба на Македонија. Според примерот на некој радикален Албанец кој (веројатно од националистички мотиви се залагал за отцепување на дел од земјата) во последно време молчел оти сметал дека нема потреба веќе да се залага, Мехмети заклучи дека со ваквата политика им оди во прилог на непријателите на Македонија.

Според него, градењето на споменици наеднаш со волкав обем и со владин декрет по се случува само во кралства до XIX век, а денес во диктаторски и/или постсоцијалистички држави во кои не е вкоренета демократијата и добросостојбата на народот не е приоритет.

Гордан Георгиев постави интересно прашање – кој е авторот на проектот, оти според него на тоа прашање од владеачката партија сите одговарале „не сум јас“, а наоѓањето на одговорот ќе докаже авторитарна реалност.

Ацо Станковски беше испровоциран да го демантира Георгиев дека е владин службеник (за што Георгиев потоа се извини), па кажа дека неговото членување во Советот на култура е „чисто волунтаристичка (sic) работа“ и дека не е вработен во Владата, нема свои проекти како дел од Скопје 2014, туку се залага по свое убедување и во „име на уметниците кои добиваат џобови (sic) прв пат во 30 години“.

Почнувајќи го делот за интеракција со публиката, конферансието конкретно го праша Илија Димовски кој е авторот на проектот. „Си има начин на кој се носи одлуката… Можеби подобро прашање би било кој е авторот на спомениците на транзицијата, на Алумина, Порцеланка во Велес, од почетокот на деведесеттите…“. Ова избегнување ми го наруши впечатокот што го имав до тогаш за Димовски како најдобриот дебатер на вечерта, според критериумите поставени од МОФ. На овој начин Димовски испадна дека ги потврди обвинувањата на Георгиев.

Една жена од публиката изјави дека спомениците биле неквалитетни оти бронзата на Гоце Делчев позеленела. Ацо Станковски објасни дека создавањето на патина на бронзата е природен и очекуван процес што се случува на сите статуи, а дека ваквата забелешка укажува на непознавањето на прашувачката.

Исто имаше прашање/тврдење во стил „дали говорниците се свесни каде живееме“, во смисла дека Скопје било градено и претходно. Ако не било градено и доградувано по земјотресот во него би имало место само за 100 луѓе луѓе, а не за 500-600 илјади. Станковски изјави дека претходната верзија на Скопје била базирана на бетонски коцки и тоа влијаело на начинот на размислување на луѓето, како и тоа дека еве тој лично живее 42 години во кула во Автокоманда и неговиот „пролетерски статус е забетониран“.

Од публиката една девојка праша дали ВМРО-ДПМНЕ смета дека се единствени што треба се да испоизградат и да не остане за други. Овде Димовски поентира со изјава камо да имало и други елити што граделе. Според него токму затоа таа партија 12 години по ред победува во општина Центар.

Неда Коруновска постави прашање до афирмативниот тим – дали објектите ќе бидат самоодржливи оти нејзе и се чини дека нивната форма ја негира суштината, на пр. депоата во зградата на уставен суд кои се во заштитна зона на реката за кои стручната јавност укажа дека се нефункционални.

Станковски укажа дека проблемите укажани од стручната јавност може да се решат со квалитетна градба и ако е така направено нема да протекува, наспроти зградите на МСУ и МОБ кои биле фушерајски направени и нивните нефункционални покриви прокиснувале.

Неда исто така постави прашање до негативистичкиот тим, во врска со поддршката што Скопје 2014 во Советот на општина Центар ја имало добиено од „левичарски“ советници. (Во медиумите податоци за тоа како се пазареле разни советници и давале гласови.) Георгиев не одговори нешто посебно на ова, а Димовски објасни дека ВМРО-ДПМНЕ има добиено потребно мнозинство со гласови од советници на ЛДП кои тие ги сметаат за десни. (Дали партии што се дефинираат како централни се всушност десница?)

Тука Димовски направи уште еден гаф, кога изјави: „Скопје 2014 како проект не постои, веројатно е новинарска конструкција“. (Ова ми се виде прилично чудно, оти самиот поим беше воведен во јавноста преку истоимената анимација нарачана и платена од власта, со цена од околу 150 илјади евра. Повторно како на гледач добив впечаток дека овој потег одеше во прилог на сликата што ја создаваше неговиот партиски опонент.)

Членот на публиката Мартин Наник во врска со антикризни и развојни мерки праша зошто парите не се трошат на градење автопатишта, особено Коридор 8 и 10, наспроти споменици и симболички зданија. Димовски изјави дека сеуште не стигнале и дека тоа ќе почне наскоро, оти во моментот кога ја презеле власта (пред скоро 4 години!) во Министерството за транспорт и врски не нашле ниту еден проект за изградба на потребните инфраструктурни проекти. Ќе почнеле наскоро.

Еден човек изјави дека во Македонија не ни требаат споменици од големи луѓе, туку нивниот ум. На пример Никола Тесла, да ги примениме и надградиме неговите иновации. Кои вредности се пренесуваат со градење споменици на освојувачи, како Александар и Сулејман. Станковски одговори со наводен цитат од Буда дека секој пред себе го гледа она што е во него.

Во заклучокот, Станковски се пожали дека општеството е премногу поларизирано и дека треба проект на општо помирување, а трупање на негативна енергија води кон поголеми негативности. Ова е синергија меѓу електоратот и владетелот. Ние треба да ја истражуваме нашата култура, меѓу другото и праисториската уметност. Дури и Американците кои извршиле геноцид врз Индијанците сега ја реафирмираат нивната култура.

Мехмети кој некако вон структурата на дебатата да кажува зајадливи досетки цитираше некој од „прочистените“ вмровци му рекол дека ја гледа Македонија како наседната од еден голем задник од кој излегуваат споменици…

Арно ама официјален заклучок за негативистичкиот тим даде Георгиев со тоа дека тие што сакаат да бегаат од тема на политика и партии грешат оти проектот Скопје 2014 е во суштина политички и дело на владетелот. Проектот го унапредува македонското општество само поради тоа што со жилет го има расечено и со тоа ги има разоткриено нештата под површина и со тоа поттикнал јавна дебата. Да не бидеме наивни дека внесувањето разни форми наеднаш од типот на барок и сл. се само естетско прашање.

Како позитивен пример Георгиев ја посочи Франција за која се надоврза на претходната изјава на Мехмети дека многубројните барокни споменици и градби се граделе со векови и во соодветен контекст а не наеднаш. Георгиев укажа дека за разлика од Скопје, новите париски градби како Центарот Жорж Помпиду, пирамидата во Лувр се израз на современиот момент и антитеза на реакционерната традиција. Како друг пример го посочи Музејот на колонијализмот во Париз, кој откако Франција се извинила за таа практика сега е преименуван во Музеј на африканската уметност.

Георгиев заклучи дека проектот Скопје 2014 треба да се гледа како целина заедно со неговото политичко значење, а одговори и директно на почетното прашање дека тој смета дека некои елементи како зградата за Филхармонија и одредени споменици се потребни и неопходни.

На крај домаќинот Лазар Поп Илиев се заблагодари на сите учесници и публиката за која рече дека брои 140 луѓе, за на крај да повтори дека дебатата е единствен начин за демократски општествен напредок.

(Од настанот има кратка снимка на А1, а и МОФ најавија дека ќе објават свој видео-запис наскоро.)

12 December 2010

Претставување на аферата со Хунзите пред светот

Овој пост е достапен и на:
македонски на Блогерај · Претставување на аферата со Хунзите пред светот
English @ Razvigor · Introducing the Hunza Affair Abroad

English at Global Voices (short version) · Macedonia: Introducing the Hunza Affair

Анастас Вангели, познат како Вуна, на блогот Националности од перспектива на ориентализам ја анализира (анг.) тековната македонска политичка афера на побратимувањето со „народот Хунзи“ од пакистанските планини, кои тврдат дека потекнуваат од војниците на Александар Велики.

Насловна страница на книгата „Ориентализам“ од Едвард Саид (1978)

Веќе имам пишувано на оваа тема * и ќе повторам дека ми е баш жал што наместо реално запознавање со културата на тие луѓе и научно, лингвистичко и историско истражување со примена на модерна генетика, кај нас имаме само некакво профитерско политикантство.

Сте забележале дека досега во владините медиуми немало ниедна снимка на која Хунзите зборуваат на својот мајчин јазик, или за тоа како живеат реално? Само се вртат некои стари фотки и тврдења од нивните промотори.

Она што го забележав е продолжувањето на стереотипизирањето не само од критичарите, туку и од промоторите на реунификацијата со Хунзите. Почнувајќи од Јанко Илковски кој на времето во „Јади бурек“ ги „оправдуваше“ дека практикувале некоја „лајт верзија на исламот“.

Последниот пример звучи баш како пренесување на рекла-казала директно од Хиндукуш, како кога во филмот „Човекот што сакаше да биде крал“ селата меѓу себе се кудат дека комшиите им се валкани гадови кои намерно им мочаат во потокот за да им го загадат. Извадок од веста на Канал 5 (мое задебелување):

Хунзите живеат во северен Пакистан, административно се дел од пакистанската држава од 1974 година, но го задржале кралот. Освен Хунзите кои бројат околу 50.000 за потомци на војската на Александар Македонски се сметаат и племето Калаши. За разлика од Хунзите кои се исламизирани и образовани, Калашите се неуко племе.

Токму тој факт го користи и соседна Грција која отвори културен центар кај Калашите, а донира и значајни финансиски средства, за наобразба на лозата на Александар Велики.

Ѓоа „нашиве“ Хунзи бликаат од образованост, човек ќе помисли кујзнае колку универзитети и други научно-образовни институции имаат… Исто така истакната е супериорноста на верската ориентација на едните наспроти другите, што е класично ширење меѓуверска омраза.

04 December 2010

Каде е конкурсот за Евросонг на МТВ?

Минатата недела наводно МТВ објавил конкурс за „Евросонг 2011“, односно за избор на македонски претставник за Евровизија. Дневник известил:

- Македонската телевизија е задоволна од интересот што засега го пројавуваат авторите и изведувачите. Победникот од фестивалот ќе ја претставува Македонија на 55-то издание на Евровизија, кое ќе се одржи во Германија – пишува во соопштението од МТВ.

Прилично е тешко да се најде конкурсот на новиот официјален веб-сајт на МТВ, оти го нема во делот „Конкурси“. Го нема ни во „Соопштенија“, и најнакрај се појавува линк дури ако се пребарува по клучен збор „евросонг“.

Ова чисто како вежба за вадење на површина на информација која би требало да биде од јавна појавна, ама од некоја причина е закопана и тешко достапна. Не дека планирам да се пријавам. Но можеби вие ќе сакате?

28 November 2010

Кучиња пуштени од ланец

Нека не ве залаже насловот, во постов не се работи за партиските мегафони, туку за проблемот за кој пишував пред скоро три недели: дозволувањето низ скопскиот Градски парк да се шетаат кучиња без да бидат врзани и со заштитна маска. Дневник решил да го испита случајот…

…и во саботниот број (27.11.2010) има објавено два написи

Моето согледување…

Во паркот се возат и мотори, а и за тоа како и за кучињата без заштитна маска немам видено да интервенира полицијата ниту некој од чувариве.

Арно ама, еве јавниве служби ги бркаат младите што спортуваат, како што беа избркани и разни други супкултури…

…е потврдено во првиот напис (мој болд):

Од Градот велат дека инспекторите сè уште не казнуваат, туку само предупредуваат. Згора, сметаат дека имаат поприоритетни комунални проблеми. Не се многу загрижени ниту од Ветеринарската управа, која е во рамките на Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство. Оттаму констатираат дека, главно, се почитуваат одредбите од Законот за заштита и благосостојба на животните.

- Главно се почитува одредбата според која сопственикот треба миленичето да го држи на подводник. Сметаме дека нема потреба од казнување – велат од надлежното министерство.

Се надевам дека комерцијалниве медиуми ќе почнат да ја следат и темата на бркање на младите од јавните простори, која исто така беше зачната во мојот претходен пост.

27 November 2010

Аферата Опсада ја рестартираше блогосферата

Како што веќе реков на Твитер, ако има една полза од аферата #opsada на #A1 тоа е дека ја „рестартира“ хибернираната македонска блогосфера.

Луѓето се распишале од сите страни и про и контра, а и редно беше. Групата „политика“ на Пинг.мк е доста добро средство за следење на мислењата оти собира фидови и од Блогерај (ако самите автори така ги категоризирале) и од други платформи како Блогспот и од поединечни сајтови со/и блогови.

Еве мал примерок од линковите:

и на други сајтови

а овие се понови, при што беше забележително и активирањето на блогери поврзани со партијата на власт (немам баш премногу време да следам, па сигурно ќе има доста испуштени, разгледајте сами...)

од странци (бонус!)

реакции и од НВО-а


24 November 2010

ЗОО и СОРОС не се акроними

Два примера за потреба на обраќање до колешките од блогот Лектор, од нашиот јавен живот.

Пример 1: Фајромизирање на ФИООМ во „СОРОС“

Луѓе од владеачката политичка партија во РМ и нејзини блиски медиуми, фондацијата основана од унгарско-американскиот бизнисмен и филантроп Џорџ Сорос (анг. George Soros) ја нарекуваат СОРОС – со сите големи букви како акроним. За тие што не знаат, цитат од Википедија:

Акроними се кратенки составени од првите букви од некоја фраза или име. Под „први букви“ може да се подразбира само по една буква од секој збор (како во САД) или неколку почетни букви од секој збор (како во Бенелукс).

Конкретно

Всушност фондацијата се вика Институт Отворено општество (на светско ниво, на англиски името е Open Society Institute – OSI), а македонската фондација која е дел на таа мрежа се вика Фондација Институт Отворено општество – Македонија и го користи акронимот ФИООМ (анг. Foundation Open Society Institute Macedonia – FOSIM).

Да се нарекува една институција што си има свое име друго е форма на фајромизација (обид да се наметне друго име наспроти сопственото), па уште кога името се пишува со големи букви како акроним, изгледа без врска… Аналогно, нели би било смешно ако:

  • ВМРО би се нарекувало Организација ХАЏИ НИКОЛОВ,
  • или ВМРО-ДПМНЕ да се нарекува Партијата ГЕОРГИЕВСКИ,
  • ТВ Сител да се нарекува – ТВ ЅИНГО,
  • а весникот Вечер – весникот БОЈО.

Пример 2: Зоолошка не се скратува со ЗОО

Лого на Зоолошка градина Скопје

Лого на Зоолошка градина Скопје

Зоолошка градина Скопје нејзините вработени ја нарекуваат „Скопје ЗОО“ (на лого) или на латиница „ZOO Skopje“ на официјалната страница на Фејсбук. Во било кој случај оние буквине „оо“ не треба да бидат големи, туку мали – на англиски „Zoo“ како дел од наслов, „zoo“ во сред реченица.

Вака излегува дека тоа ЗОО е акроним, а не проста кратенка од „зоолошка“. Јас лично ги поздравувам и низ цел свет ги фалам позитивните промени во зоолошката, но мора да напоменам дека за сите нивни изданија, особено официјалниот веб-сајт, има потреба од лекторска интервенција. И тоа е дел од брендирањето и односите со јавноста.

23 November 2010

Сè уште може да се пријавува на конкурсот на ВИДИ

„Заради голем интерес, пријавувањето е продолжено до утре“ - односно, денес - 23 ноември во 12 часот.

Номинирајте свои или туѓи сајтови од регионот. Ова е добра прилика и за промоција на квалитетното од нашата и соседните земји.

Имате саат време. :-)

22 November 2010

Што рекол Милчо Манчевски?

Сабајлево на социјалните мрежи имаше многу коментари за нападот врз Милчо Манчевски од Д.П. Латас, па се обидов да дознаам зошто баш сега.

Колумната во Вечер е од типот argumentum ad hominem (на латински) или обид за нарушување на честа и угледот (character assassination на англиски). Со оглед на тоа што негативностите изложени во овој текст не се однесуваат на некој скорешен настан и можеле да бидат објавени најголем дел во претходните десетина години, а оние преостанатите во претходните неколку месеци, се прашав што била причината куќниот пријател на тековниот премиер токму сега да преземе вакво дејство.

Некои од дискутантните на Фејсбук го посочија интервјуто на Манчевски за А1 ТВ од пред неколку дена. Го има и на Јутјуб, па кој сака да ги споредува двете авторски дела, може да се послужи…



Малку метрика: во моментов на објавување на постов, бројот на гледања на трите видеа беше {128, 131, 106}.

21 November 2010

Промоција на вашиот сајт преку конкурсот на ВИДИ

Хрватскиот ВИДИ (VIDI), еден од водечките ИТ-часописи во регионов, веќе подолго време на крајот на секоја година има избор на најдобрите веб-сајтови од Хрватска. Оваа година во изборот има и една нова категорија „Top10 exU“ во која може да конкурираат сајтови од нивното странство, односно од просторите на бивша Југославија.

Со оглед на тоа што учеството е бесплатно и безусловно, ова е и добра прилика за промоција ако имате добар, комплетен и интересен сајт. Дури и вашиот сајт да не влезе меѓу првите 10, сепак добивате линк кон него како кандидат, што помага во дигањето на неговиот рејтинг на Гугл.

Рокот е понеделник, 22 ноември, во 12 часот. Ако првпат слушате за ова од постов што излегува околу 12 часа пред тоа, имате кратко време за реакција. Но уште пократко е потребно за да номинирате сајт – неколку минути.

На Твитер: #webtop100.

Напомена уште еднаш: другите категории освен VIDI Top10 exU се за хрватски сајтови. Ако вашиот сајт нема врска со Хрватска или не е на хрватски, пријавете го во оваа, без разлика на тоа од кој жанр е.

16 November 2010

Мистериозниот извештај на Европската комисија

Hollow Book
Фото: Маурицио Балванера

Ме интересираше дали блогерите ќе го прочитаат и коментираат Извештајот за напредокот на Европската комисија оти веднаш по неговото објавување беше една од главните теми во традиционалните медиуми. За жал, мислам дека тоа не се случува... Од оние неколку блогерски реакции кои претежно беа во врска со спорот со името не можев да увидам дека некој решил да се задлабочи малку и во прашањата кои ЕУ ги бара од нас да се решат и кои имаат директно влијание врз квалитетот на животот на луѓето во Македонија.

Нејсе, затоа решив да ставам линк до оригиналната верзија на извештајот, како и напомена дека треба да се очекува и негов превод на сајтот на Секретаријатот за европски прашања при Владата на РМ. Тоа е пракса секоја година и мислам дека навистина има потреба од премостување на јазичниот јаз. Исто така објавувам линк и до анализите на Македонскиот центар за европско образование и емисијата Ние кои беа објавени на блогови.

Најголем дел од нашето население не чита. Плус, најголем дел од нашето население не може да чита на англиски. Плус, извештајот е напишан со дипломатски јазик во кој нема место за „ова ептен не го бива“ туку ќе стои нешто како „забележан е многу мал напредок“. Нели поентата на целава државна активност е да се постигне голем напредок. Затоа решив да ги пренесам и описните оценки од извештајот според ниво на тежина, ако некој навистина сака да чита да знае што пишува.

  • significant progress (значаен напредок = петка? четворка?)
  • good progress (добар напредок = тројка?)
  • some progress (извесен напредок = ...)
  • limited, uneven, partial progress (ограничен, нерамномерен, делумен напредок)
  • no progess (без напредок)

Ако стои зборчето напредок тоа не значи дека се напреднало. Исто како кога некој политичар ќе каже „ценетиот колега“ не значи дека мисли дека тој на кого се однесува фразата навистина смета дека е ценет или дека вреди. Форма и обичај. Башка пристапот на ЕУ не е да го уништи оној кој и се спротивставува со деструктивни пориви, туку да му помогне и да го охрабри да се промени, да постигне напредок.

Бидејќи јас многу сакам аргументи со факти, читањето секогаш го почнувам од позади (стр. 78+), каде што се статистичките показатели. Ќе забележите дека за некои многу важни фактори кај нас воопшто не се врши мерење иако тоа е обврска заради споредба со другите земји од ЕУ, на пример:

  • каматни стапки за депозити
  • македонски инвестиции во странство во земјите на ЕУ
  • степен на прерано напуштање на образованиот процес
  • трошење за човечки ресурси за иновации и истражувања
  • емисии на гасови на стаклена градина (јаглерод диоксиод)
  • ...а за 2009 г. недостасуваат и низа други еколошки и енергетски параметри кои се мереле претходно

09 November 2010

Бркање на скејтерите од Градски парк во Скопје

Во саботата во скопскиот Градски парк бев сведок на две идиотски случки.

1. На тревник си играа мали деца од 2-3 години. Поминува поголема група возрасни и деца што со себе водат куче, бел булдог мажјак, пуштен од ланец и без заштитна маска. Булдогов се стрчува кон едно од децава што си играат и го преплашува на смрт – иако кучето сака да си игра, не треба да бидеш мало дете да те преплаши кога кон тебе трча куп заби и мускули – резултат на генетска предодреденост за давење и убивање.

Кога родителите се побунија, сопствениците на булдогот го заврзаа со каиш (не му ставија заштитна маска) и пробаа да ги убедуваат дека кучето само сакало да си игра. Секоја чест на кучето, ама сопственикот ем има законска обврска да се шетаат само на ланец и со маска, ем ако детето добие уплав од кучиња, тешко ќе го утешиш со тој податок. Секако тие нема да се занимаваат со последиците од тој проблем.

2. Малку подоцна, на платото кај споменикот на Гоце Делчев, три млади момци си возеа ролерки и вежбаа некои егзибиции. Се појавија двајца постари мажи на околу 50-60 години облечени во темно тегет униформи (оние јакни што може да поминат и како обични јакни) без никаков знак и им пријдоа:

Колку години имаш? – 15.
А ти? – 15… – 16.
Што да ти правам сега? Да викам полиција?

Сите во околината се зачудија, а најмногу тинејџериве. Се испостави дека изгледа агресивните старци се некаков вид чувари на паркот кои им забранија на момциве да возат околу споменикот, на многу нападен начин и без никакво образложение.

Кога младиве почнаа да си ја собираат опремата продолжија да ги малтретираат така што еден од жртвите мораше да праша „Што сакате, дали треба да ги симнам ролеркиве и да се тепаме?“ Одговорот беше: „Да не имаш пиштол?“

Младиве си отидоа да си спортуваат „на жардињери“, а чуварите ги снема.

Во паркот се возат и мотори, а и за тоа како и за кучињата без заштитна маска немам видено да интервенира полицијата ниту некој од чувариве.

Арно ама, еве јавниве служби ги бркаат младите што спортуваат, како што беа избркани и разни други супкултури, па прават кампањи „спорт да, дрога не“ да звучат уште попразно.

Дали ова второво беше инцидентно, оти луѓево од јавново претпријатије си ги извршиле сите други задачи па убиваа досада во пауза со покажување кој е газда на територијата, не знам.

02 November 2010

Корелација меѓу број на твитови и читатели?

Овој пост е достапен и на:
македонски на Блогерај · Корелација меѓу број на твитови и читатели?
English · Correlation between number of tweets and followers?



Пред некој ден со хаштагот #kvantitet иницирав мала анкета меѓу македонските твитерџии на тема колку твита имаат до сега. Резултатите за сите кои земаа учество во тој муабет се претставени во графиконот подолу. На X-оската се број на твитови (tweets), на Y-оската се број на следачи (followers), односно читатели.

Кликни на сликата за поголема верзија.

01 November 2010

Анџелина Џоли и лустрацијата во Македонија

Овој пост е достапен и на
- македонски на Блогерај: Анџелина Џоли и лустрацијата во Македонија
- English: Angelina Jolie and Lustration in Macedonia


Со оглед на вителот на нејаснотии, шпекулации и „филмови“ што произлегоа во врска со лустрацијата во Македонија, очекувам уште еден елемент со кој ќе се овозможи дополнително проширување на кругот на сомнителни, односно на лица кои од непознати извори ќе може да бидат обвинети дека биле соработници на тајните комунистички служби.

Деновиве во Скопје почнува прикажувањето на филмот „Солт“ со Анџелина Џоли, во кој таа глуми вработена во американските разузнавачки служби. Арно ама испаѓа дека дека неа уште од бебе ја обучувала Советската тајна служба и како дете ја подметнале како „заспан“ таен агент во САД.

Ако земеме предвид дека комунизмот бил меѓународно движење и можностите за размена на искуства меѓу Тито и Брежњев, како и традицијата на јаничарство (одземање на децата од мали од семејството за да работат за интерес на државата) на Балканот, испаѓа дека е многу возможно такво нешто да се случувало не само во СССР, туку и во СФРЈ.

Ако се прифати оваа претпоставка, тогаш како соработници на тајните служби од комунизмот ќе може да бидат посочувани и лица кои не биле ни полнолетни кога Југославија се распадна. Доволно да биле родени пред 1991 г. за да може да се посочи дека биле „програмирани“ соодветно.

Со ова ќе се прошират можностите за дискредитација и уцена за уште една генерација, без разлика дали се тоа комуњари или ретро-комунисти (самонаречени левичари или десничари), а богами имаме и изговор за да ја споменуваме госпоѓа Џоли во врска со Македонија (ко-брендинг).

Значи, очекувам за вакво нешто наскоро да се дознае на дежурните емисии за сеење страв, омраза и теории на заговор, штом некој од големите интелекти на македонската преродба го изгледа филмот. Секако, за тоа време никому не му е гајле кој сè од тековниве дрматори бил на кои функции во стариот систем, а и зошто би му било.

А филмот сам по себе го гледам како еден обид да се креира нова франшиза со елементи на темелите поставени од серијалот за Џемс Бонд, нешто како женски Џејсон Борн, со користење на авто-мото елементи од Матрикс, без толку добро објаснение за тоа како се останува жив при смртоносни акробации.

Најпрофитабилни дејности во Македонија, според личен доход

Се прашувате во која дејност во Македонија најдобро се заработува ако работиш „за плата“? Ова е пост за вас.

Преку Пинг.мк дознав дека Здружението на финасиски работници ги има пренесено најновите официјални податоци, меѓу кои и висините на просечни плати по сектори. Според нив, најголеми плати имаат вработените во:
  1. Помошни активности во финансиско посредување (36.368 денари)
  2. Воздушен сообраќај (34.805 ден)
  3. Снабдување со електрична енергија, гас, пареа и топла вода (26.877 ден.)
  4. Финансиско посредување, освен осигурување и пензиски фондови (26.241 ден.)
  5. Осигурување и реосигурување, пензиски фондови освен задолжителна социјална заштита (26.020 ден.)

27 October 2010

Смешен бугарски оглас: Ненамерна безобразност

Следниов оглас го видов на еден македонски сајт, сервиран преку Гугл адсенс. Ми изгледа дека некои бугарски бизниси решиле да се рекламираат кај нас, арно ама нивното непознавање на македонскиот јазик доведува до многу смешен резултат.



Огласот има наслов „’Реденка‘ до Банско“ при што првиот збор се однесува на некоја област во Бугарија каде што може да се изнајми сместување.

Можеби понесени од националистичките предрасуди за „истите народи и исти јазици“ помислиле дека напишаното на бугарски ќе биде разбирливо за говорителите на македонскиот. Иако како јазици од иста--словенска--група, македонскиот и бугарскиот имаат заеднички особини, како различни јазици имаат и - разлики.

Така, зборот „вреди“ (за Бугарите што не знаат македонски превод на англиски has value) на бугарски значи „прави штета“.

Зборот „реденка“ кој на бугарски не значи ништо, на македонски значи „сексуален однос во кој поголема група мажи еден по еден полово општат со една жена“, односно оргија во која бројот на активните сексуални партнери е многу поголем од бројот на пасивните, при што таа оргија може и да не биде доброволна (англиски gang bang).

Не верувам дека огласувачите имале намера да се рекламираат преку ова значење, иако веројатно ќе добијат многу повеќе кликови од посетителите на интернет заинтересирани за порно содржини отколку што би добиле ако најмеле преведувач и лектор по македонски.

19 October 2010

Како да кратите линкови со Пинг.мк (и зошто)

pingmk-kratok-linkАко сте твитерџија или твитерџика, или и без тоа често имате желба или потреба да препраќате скратени линкови, може за тоа да го користите Пинг.мк и да обезбедите дополнителна промоција на линкот меѓу неговите корисници со кои не се познавате.

Најчесто за кратење кај нас се користи bit.ly или слични странски сервиси, како и домашниот 0.mk. Тие имаат свои предности, ама јас го препорачувам Пинг.мк бидејќи со кратењето линкови преку него ем овозможувате дополнителна промоција, ем на читателите на линкот што го препорачувате им се појавува лента со алатки преку која може директно да гласаат за него или да го коментираат. Ова е особено полезно во случаи кога линковите се од сајтови што не дозволуваат коментирање или имаат некакво филтрирање/априори цензура, на пр. сајтови од македонски традиционални медиуми.

Упатството е:

  1. Гледаш кул линк. Го копираш.
  2. Наместо на bit.ly, одиш на Поднеси на Пинг.мк (http://r.ping.mk/submit)
  3. Го внесуваш линкот со наслов и опционо со кус опис во соодветна група (категорија) или во општо ако не ти текнува каде.
  4. Пинг.мк креира и ти прикажува посебна веб-страница за линкот, на пр. ваква.
  5. Во десната колона малце подоле имаш „бокс“ со сина позадина во кој првиот ред пишува нешто како
    линк од алатникот http://r.ping.mk/tb/150u
  6. Ете го краткиот линк, кој може уште повеќе да се скрати со бришење на тоа „tb/“ и да гласи
    http://r.ping.mk/150u
    ако сакаш да заштедиш +3 карактери за во твитот
  7. Таквиот краток го користиш исто како од bit.ly, го копираш во твит и другде
  8. Тие што ќе го кликаат го добиваат оригиналниот напис плус лента со алатник да може да гласаат и коментираат директно на Пинг.мк…

Сите штедат на време, добиваат на интерактивност и видливост, оти така внесениот линк се појавува и во избраната категорија на Пинг.мк, а и на насловната страница во делот „нови“ (поточно, „нови: гласани“ – оти со самото внесување од човек има добиено еден почетен глас).

PS
Ако сакате да скратите линк до страница од Пинг.мк, тогаш е доволно од целата адреса која има форма
r.ping.mk/r/име_на_група/comments/код/име_на_линкот
да ги задржите само
r.ping.mk/comments/код
што во горниот пример би било http://r.ping.mk/comments/150u.

18 October 2010

Огромен интерес за ТЕД-икс Скопје (TEDxSkopje)

Деновиве многу твитерџии искажаа незадоволство од првичниот избор на учесници на ТЕД икс Скопје, кој според правилата на лиценцата (англиски) е ограничен на 100 лица. Со цел да ја структурираат дебатата, волонтерите кои го организираат настанот се согласија да направат групно интервју преку Пинг.мк во стилот на Аск Редит (анг.).

Со оглед на тоа што за многу („поважни“) општествени прашања нема воопшто дискусија на Интернет, интересот што го генерерираше оваа тема за многумина изгледа непропорционален. Арно ама, јас мислам дека е сосем соодветно, оти луѓето што се незадоволни од некои други појави (особено оние во кои се вмешани државни пари) веројатно сметаат дека бунењето им е џабе, додека во случајот гледаат дека на носителите на одлуки им е гајле што мислат граѓаните.

16 October 2010

Интернетска хипербола: дали преувеличувате кога пишувате?

Бисерка Велковска објави напис во Нова Македонија насловен „На Фејсбук, мувата станува слон“ во кој вели дека:

Драматичноста, пренагласеноста и емотиконите стануваат неизоставен дел од пишаната интернет-комуникација, веројатно како замена за елементите што недостигаат во отсуство на жив контакт – интонација, гестови, говор на телото…

Моето мислење е дека кога влегуваме во некој вид комуникација, со нас носиме и очекувања за тоа што сè треба да добиеме од комуницирањето, па ако нешто не го добиваме се обидуваме да го надокнадиме со дополнителни изразни средства. На пример, хиперболизирање со цел да се предизвика емотивна реакција.

Гледам дека на темава имало муабет на форумот Кајгана. Поврзана појава е и изборот на стил, на пр. луѓе кои при комуницирање лице в лице ретко би се осудиле да викаат и навредуваат, кога пишуваат на интернет се многу побезобразни и покавгаџии.

13 October 2010

Најава: Предавање за приватност на Институт за информатика

Денес од 12 часот како претставник на Фондацијата Метаморфозис ќе одржам кратко предавање на тема приватноста во Македонија во рамките на час по предметот „Професионална етика“ на Институтот за информатика при ПМФ во Скопје.

Една од целите на предавањето е да се поттикне и дискусија со студентите и проф. д-р Катерина Здравкова, која го организира настанот. Го објавувам постов за да ставам линкови до некои изданија што ќе ги споменам во предавањето, со што на учесниците би им било полесно да ги најдат.

Идејата е муабетот да продолжи и на Твитер, на хаштаг #privatnost.

11 October 2010

Ајвародроми – решение за многу проблеми

Многубројните проблеми кои произлегуваат од прохибицијата за правење ајвар пред зграда може да се решат со инвестирање во инфраструктурни проекти под заштита на државата – ајвародроми.

Илегално правење ајвар во СкопјеНа народот му треба ајвар, а не сите може или сакаат да си купат „купечки“. За сега има прохибиција на децениската традиција за правење ајвар пред зграда, која во некои случаи како овој во Карпош II се продолжува на свој ризик и незадоволство на комшиите — кои за чудо, досега и по неколку викенди ги немаат накодошено осомничените.

Историјата на прохибициите покажува дека ако државата нешто им забранува на граѓаните, треба да им понуди компензација за можностите што ги пропуштаат и во најмала рака да им ги задоволи основните потреби. Во спротивно граѓаните ќе се обидуваат да го добијат тоа што им треба без оглед на законот. При тоа, слабеат институциите на системот, се овозможува вршење на други видови криминал. Класичен пример за оваа појава е забраната прохибицијата на алкохол во дваесеттите години на XX век и криминализацијата на лесните дроги во САД. Од друга страна, Талибанците во Авганистан успешно воведувале разни забрани оти нивниот режим обезбедувал поголемо ниво на физичка безбедност од алтернативите (потребите на граѓаните од претходно биле сведени на минимум).

Моментално, испаѓа дека директна полза од забраната за правење ајвари пред зградите имаат само фирмите што продаваат фабрички ајвар. Истовремено, меѓу обичните граѓаните расне незадоволството без разлика на тоа што новите прописи можеби се донесени според стандарди наменети за нивна заштита, од загадување со чад и пожари.

Незадоволството е дополнето и од тоа што државата вложува во многу градежни проекти кои остануваат недовршени или не се од директна полза за поголемиот дел од населението. Ако веќе треба да се гради нешто и со народни пари да се обезбеди работа за приватните градежни фирми, наместо тениски терени веројатно би било пополезно да се направат ајвародроми.

Ајвародром е простор кој треба да го има во секоја урбана месна заедница каде што се живее во згради, без куќни дворови. Тој се состои од поплочена бетонска или бекатонска површина со инфраструктура за заштита од пожар и уреди со што би им се овозможило законско правење ајвар на граѓаните. Граѓаните би требало да имаат можност да си донесат свое ќумбе и дрвја, или пак да ги изнајмат, односно купат, на самиот ајвародром. Така, освен задоволството на населението, секој ајвародром може да биде и извор на приход за локалната самоуправа, како и место за вработување на партиските војници и фирми – оти тој ќе треба да има рецепционер, лица одговорни за чување на клозетот, чистачи, како и да се најми подобна агенција за обезбедување…

28 September 2010

Глобус: Највлијателните личности во ИТ секторот

Неделникот Глобус денес објави статија за „20 највлијателни личности во македонската информатичка технологија“ [sic]. За жал не е достапна на веб, па еве го списокот за кој не е наведено степенување на влијателноста, туку се само наброени. Ако знам дека имаат блог, линкот е ставен на нивното име.

  1. Игор Лештар, сопственик на Сивус
  2. Владимир Трајковиќ, професор на ЕТФ или по ново, ФЕИТ
  3. Предраг Чемерикиќ, Сашо Мацаноски – Трендо и Горан Милев, сопственици на Он.нет
  4. Иво Ивановски, министер за информатичко општество
  5. Јани Макрадули, пратеник и асистент на ЕТФ (односно ФЕИТ) во мирување
  6. Бардил Јашари, директор на Фондација Метаморфозис
  7. Игор Трајковски, асистент професор на ЕТФ (… ФЕИТ) и сопственик на Тајм.мк
  8. Владислав Попов, директор на Неоком
  9. Маргита Кон-Поповска, професор на ПМФ и претседател на УО на МАРНет
  10. Александар Марјановиќ, основач и раководител на Александрија
  11. Ванчо Ордановски, директор на Инфопроект
  12. Огнен Фирфов, раководен директор за продажба на АД Македонски телеком
  13. Венко Глигоров, директор на Логин системи
  14. Александар Пајковски и Коце Петров, основачи на Дуна компјутери
  15. Миша Поповиќ и Игор Стаматовски од Слободен софтвер Македонија
  16. Сеад Џигал и Дарко Булдиоски, основачи на Центар за нови медиуми
  17. Зоран Глигоров и Здравко Стафилов, творци на Маседониа срч
  18. Тони Петрески, директор на Инет
  19. Васко Кроневски, директор на Некст сенс
  20. Горан Митрески, директор на Кабтел
  21. Мери Кучера-Илиевска, директорка на Оракл за Македонија
  22. Илијанчо Гаговски, директор на Мајкрософт Македонија
  23. Петар Индовски, менаџер на Горд системи

Инаку по чаршијата се зборува дека освен горенаведените, Глобус профилирале и други личности и организации од областа, на кои ќе обрнат внимание во наредните броеви.

26 September 2010

Интернет маркетингот во Македонија: Повеќегодишно новороденче жедно за знаење

Интернет маркетингот во Македонија е „во повој“ веќе неколку години, иако има пионерски напори кои работат на подигање на нивото на оваа дејност.

Основната функција на маркетингот е стекнувањето и задржувањето на клиенти, а Интернет маркетинг се однесува на сите активности за постигнување маркетиншки цели со користење дигитални технологии. Овој поим е привремен, оти со растење на сеприсутноста и вообичаеноста на новите технологии ќе се изгуби потребата да се третира како нешто посебно. Слични транзициони поими се и е-бизнис и е-владеење, концепти кои во иднина нема да може да се разликуваат од она што ќе се подразбира како нормален бизнис или владеење. Овој еволутивен процес е во рана фаза во Македонија, иако во неа се нуди пристап на Интернет веќе 15 години.

При тоа, мора да се има на ум дека маркетингот е општествено-полезна дејност која придонесува кон поттикнување на протокот на пари кој е клучен за развој на економијата. Благодарение на маркетингот луѓето решаваат своите пари што ги кријат под душек за поцрни денови да ги употребат за да си задоволат и други, тековни потреби. Маркетингот е исто така многу повеќе од рекламирање, наспроти перцепцијата создадена во Македонија со прекумерна и несоодветна експлоатација на огласувањето. Сепак, неминовно е широко прифатените ставови да се одразуваат и на состојбите во дадена област поврзани со Интернет.

Наследени и тековни состојби

Голем дел од маркетингот на Интернет во Македонија отпаѓа на објавување реклами во вид на слика со линк, или банери. Всушност, многу луѓе што работат на веб изгледа дека не прават разлика помеѓу овие два поими. На многу македонски портали, единствената опција под менито „маркетинг“ е токму откуп на огласен простор за банери и тоа под чудни услови. Така, често единствена можност да се закупи период на прикажување, без гаранција за тоа колку посетители ќе го видат или ќе кликнат на огласот.

Дополнително, низа компании го сметаат спамот, за прифатлива форма на маркетинг иако несаканите и непобарани комерцијални реклами преку е-пошта се забранети со Законот за електронски комуникации (чл. 117 и 139) уште од 2005 година. За фирмите-прекршители се пропишани и казни од 4-7% од годишниот приход, но досега во јавноста не е познат ниту еден случај на изрекување од страна на надлежната Агенција за електронски комуникации. Иако некои луѓе изјавуваат дека не им пречи да добиваат непобарани информации, општиот ефект од гушењето со спам е ерозија на довербата на потрошувачите и губење на добрата волја кон новите медиуми.

За сега, во Македонија постојат неколку фирми специјализирани за професионални услуги од областа на маркетинг на Интернет. Таквите пионери, често прво мора да играат улога на едукатори за да креираат пазар, односно интерес на клиентите за нивните услуги. Според бројот на вработени ваквите агенции се мали и средни претпријатија, често основани од претприемачи поттикнати од нивни искуства со странство и/или како надоврзување на формални научно-истражувачки или образовни активности поврзани со нови медиуми.

„Генералните“ маркетиншки агенции ги користат услугите на ваквите фирми како посредници за обезбедување огласен простор на оделни портали, мрежи на веб-сајтови, или на странски социјални медиуми како Фејсбук. Само некои од големите агенции имаат сопствени капацитети во оваа област (обучени и искусни луѓе), па преферираат да го прават она што им е познато и нудат услуги аналогни на класично огласување. Најчесто маркетингот на Интернет се нуди попатно, како опција во пакет за поголеми кампањи кои првенствено опфаќаат огласи на билборди, во весници, на ТВ и/или радио.

Редовни клиенти од овој вид се телекомуникациски фирми или дистрибутерите на нови автомобили, веројатно поради стандардите наметнати од странство во рамки на нивните групи на фирми или франшизи. Кампањите најчесто се фокусирани на откуп на банери на локални забавни портали. Во последните година и пол има и огласување на социјални медиуми, како и спорадични обиди за употреба други опции што се нудат на нив.

Ваквата пракса создава навики преку кои се пропуштаат можностите преку Интернет да се примени основниот 4-член маркетиншкиот микс:

  • производ,
  • цена,
  • пласман
  • и промоција.

Наспроти тоа, би требало да се поттикнуваат размислувања и напори со новите медиуми да се покрие што поголем дел од него, во зависност од конкретната ситуација. Вака се пропуштаат и можностите за примена на останатите елементи од сегментот промоција, меѓу кои, покрај масовната комуникација чиј дел е огласувањето, спаѓаат и индивидуалната комуникација, раководењето со брендови и развој на корпорациски идентитет.

Демографија и приученост

Масовноста на потенцијалната публика не е единствен фактор кој влијае на интересот за интернет маркетинг. Уште во 2009 година неколку истражувања укажаа дека над 55% од населението се потенцијални клиенти, но фактори како културата, навиките и недостатокот на е-содржини—практични информаци и услуги од област на образование, е-влада и е-трговија—го попречуваат поместувањето.

Од инерција и низа комплексни причини, во Македонското огласување сè уште доминираат масовните медиуми на чело со телевизијата, па печатот и радиото, при што проценетиот буџет за огласи во нив е скоро неспоредлив со оној што се издвојува за интернет – буквално илјадници пати поголем. За споредба, во развиени земји каде се негува транспарентноста како САД и Велика Британија веќе уште пред повеќе од година дена се знае дека буџетите за огласување на интернет се поголеми од оние за во весници.

Иако македонските издавачи веќе извесно време се чувствуваат загрозени од Интернетот поради „одлевање“ на публиката, наместо да го запознаат тие често одбираа да го игнорираат. Затоа и основната улога на поголемиот број веб-сајтови на традиционални медиуми е само веб-архиви. Некои раководители на медиуми дури и сопствените интернет изданија ги гледаат како конкуренција на печатеното, занемарувајќи го потенцијалот да ги претворат во извори на приход и лојалност кон брендот.

Дури и фирмите кои водат портали чија основна намена е преку разни, обично тривијални содржини, да привлечат гледачи на огласи, сè уште не применуваат пософистицирани техники на анализа на публиката, профилирање и прилагодување кон интересите на корисникот.

Раст на бројот на корисници на Фејсбук од Македонија во последните 6 месеци.

Раст на бројот на корисници на Фејсбук од Македонија во последните 6 месеци. Извор: Фејсбејкерс.

Сознанието за сеопштата популарност на Фејсбук, кој тврди дека има над 700.000 корисници од Македонија, поттикнува обиди од фирми да го искористат како средство за промоција, самостојно или преку агенции. Потенцијалот е импресивен: и да се земе предвид проценката дека во даден ден барем 30% од корисниците не се активни, оваа платформа нуди можност за поефтина комуникација со барем двојно повеќе луѓе од читателите на најчитаниот дневен весник или со маса споредлива со бројот на редовни гледачи на најпопуларната телевизија.

Анкетираните компании кои користат социјални медиуми за промоција искажуваат задоволство од ваквите кампањи и намери да се продолжи и во иднина. Дел од фирмите податоците за својата успешност ги третираат како деловна тајна или просто немаат развиено детални системи за мерење, па е тешко да се процени каков е реалниот ефект.

На намалувањето на ефектите влијае и тоа што наместо да обезбедат стручна помош, голем број носители на одлуки сметаат дека искуството како обичен корисник е доволна основа за водење кампањи на интернет. Резултат на ваквата преголема самодоверба се неколку случаи на посрамување на државни тела, јавни установи и приватни фирми во последните година и пол. Во некои случаи ваквиот дилетантски пристап е до ниво да се пропушти да се прочита „упатството за употреба“ односно правилата за употреба на користените алатки.

Мора да се има на ум дека секоја активност на лице поврзано со некое тело на Интернет влијае на тоа како јавноста ќе гледа на ентитетот. Штом влезат во дигиталната сфера, податоците кои може да влијаат на нечиј углед остануваат таму, достапни на еден или друг начин. Во оваа смисла, вработените „работат“ за работодавецот 24 часа на ден.

Градење бренд = градење доверба

Маркетиншките гуруа како Џефри Фокс укажуваат дека за да се постигне успех во фирмата, сите што на било кој начин може да имаат контакт со клиенти мора да учествуваат во маркетингот, почнувајќи од портирот кој искажува топло добредојде или шалтерскиот работник кој не се однесува самобендисано. Интернет, а особено социјалните медиуми, ја зголемуваат потребата за усвојување на оваа вредност, бидејќи ги зголемуваат можностите за контакти на секој од вработените. Поради тоа во последно време се промовира и потребата да се воведат процедури и политики кои како дел од договорите за работа влијаат и на однесувањето во приватниот живот.

Создавање и негување на бренд подразбира креирање емоционална поврзаност помеѓу клиентот и производ, организација или личност. Информирањето и интеракцијата преку Интернет може да има клучна улога во градењето на еден бренд, особено заради заштедите во однос на примена на масовни медиуми. Имено, со дигиталниот маркетинг може да се прецизира до кого ќе стигне пораката, така што се намалува бројот на „промашувања“. Пример е реклама за прашок која се емитува на ТВ, која не ја гледаат само домаќини туку и деца, кои не се конкретни муштерии за тој производ.


Очевиден пример е тековната кампања на пејачката Кети Пери, која освен пласирање однапред подготвени интервјуа во традиционални медиуми има и компонента на канење на обожавателите да придонесат со видеа преку специјализиран веб-сајт. Дополнително кампањата креира настани со висок потенцијал за вирално ширење на информацијата преку социјални мрежи. Неодамна г-а Пери „упаднала“ на прослава на матурска во Австралија и пеела со средношколците. Освен спонтаната забава, можна причина за ова е потенцијалот присутните да снимаат клипчиња кои ќе се споделуваат преку мобилни и веб.

Брендирањето почива на создавање кредибилитет, за што придонесува односот на меѓусебна почит со клиентите, кој меѓу другото се темели на задоволување на нивните потреби при што рационално се троши нивното време и се заштитува нивната приватност.

Неофицијална главна функција на интернетот е трошење време, така што при воведување на маркетиншки мерки мора да се анализира дали тоа може да се направи поефикасно. На пр. ако се работи за поставување веб-сајт, дали може да се оптимизира дизајнот за страниците лесно да се наоѓаат и да се вчитуваат побрзо, да се исклучат елементи кои одземаат време или внимание како непотребни анимации – ако корисникот е дојден да чита текст, а ако има нешто за симнување, тоа да биде во компресирана форма за брз пренос.

Брендот не останува „во глава“ ако корисникот мора да чека да изгледа реклама или да помине анимација со логото за да стигне до содржината што му треба. Ако мора да чека, ќе отиде на некој од милионите други веб-сајтови кои се „оддалечени само еден или два клика“.

Еднонасочната комуникација наспроти интерактивноста има клучно влијание во перципирање на некој бренд како здодевен и бесполезен. Редовното истражување за користење на интернет кое Фондацијата Метаморфозис го спроведува на секои избори од 2005 година па наваму, во 2009 година покажа дека присуството на политичките кандидати и преку свои веб-сајтови и преку социјалните медиуми е воглавно про-форма и не се користи за дијалог со потенцијалните гласачи. На пр. ниту еден кандидат за градоначалник и само еден од седумте претседателски ги удостои со одговор прашањата пратени по е-пошта.

Истражувањето (PDF) исто така покажа корелација помеѓу нивото на искажана поддршка за претседателските кандидати на Фејсбук и реалниот процент на добиени гласови. Со тоа ја потврди тезата дека социјалните медиуми може да играат важна улога за правење брзи и ефикасни истражувања на пазарот. Ова е особено важно и од аспект на потсетување дека определувањето и запознавањето на целната публика е клучен фактор за секој маркетиншки напор.

И секако, поради тоа што секој веб-сајт автоматски собира податоци за своите посетители, тие мора да бидат свесни дека нивните лични податоци се заштитени, дека се згрижени на начин кој обезбедува унапредување на нивните лични интереси.

Како што укажува и Слободан Јаќоски во неговата неодамна одбранета магистерска теза за улогата на социјалните медиуми во промоцијата на интернет (2010), клучно е организациите да напуштат или „жртвуваат“ воспоставени маркетиншки навики, како идејата за контролиран тек на промоцијата карактеристичен за традиционалните медиуми. Според него социјалните медиуми ги принудуваат организациите да се „хуманизираат“, да ги прифатат „пазарите како разговори“ во кои „публиката има исто толку да каже како и маркетинг директорите и маркетинг агенциите“.

Што понатаму?

Истражувањето на германскиот Бренд сајанс институт за кое неодамна извести IT.com.mk, извршено во 12 земји на ЕУ покажува дека и во најразвиените економии постои недоволна свест за спецификите на маркетингот преку Интернет. Светски брендови покажале непознавање на основните поими (68%), важноста на интерактивноста (93%) и преоптеретеност со бирократија (76%). Наместо нурнување во социјалните медиуми, над една третина од фирмите сè уште ги сметаат ваквите проекти за форма за откуп на медиумски простор.

Писателот на научна фантастика Вилијам Гибсон има речено: „Иднината е веќе тука, само е нерамномерно дистрибуирана“. Градењето свест за потребата од постојано учење е напорен процес во средини во кои секој смета дека само случајно не се родил како освојувач на светот и каде што има примери за остварување на „американскиот сон“ за брзо богатење без заслуги. Ова е особено тешко за области кои се широко прифатени, па многумина мислат дека се мајстори со самото тоа што се корисници.

Понекогаш е добро да се потсетиме дека иако голем дел од возрасните се возачи, да се работи и само како шофер на камион, а камоли на Формула 1, е сосем друго ниво на вештина. По аналогија, важно е да се знае во кој момент треба да се побара експертски совет, дури и ако имате е-пошта од 2001, а на Фејсбук сте „меѓу првите“ – дури од 2008 г.

Текстов првобитно е објавен во неделникот Глобус на 7.9.2010.