Што знае(в)ме и што не знаеме за Чернобил?

Се сеќавам беше топло пролетно попладне кога, на балконот кај баба ми, на малото транзисторче ги слушавме вестите кои предупредуваа да не се јаде зелена салата и да не се пие свежо млеко. Се прашував дали е подобро да влеземе внатре или не. Не се сеќавам како сето тоа влијаше на традиционалната прослава на 1 мај, а богами и на 2 мај. Немаше голема паника, барем не околу мене.

На долги патеки некако испадна како не било важно. Иако во СФРЈ имавме разработен систем на цивилна заштита, кој беше со помал степен на распад од тој на СССР, во периодот потоа како да преовладуваше некаков фаталистички став дека нема што многу да се стори. А можеби бев премал за да допрат до мене сите информации. Еве Љубомир Костовски потсетува на некои сеќавања од тоа време во текстов на „Вистиномер“.

„Поентата на серијата #Чернобил не е во тоа дека нуклеарната енергија е опасна, туку дека се опасни лагата, ароганцијата и отсуството на критика“, ќе истакне познатиот новинар Борис Дежуловиќ.https://t.co/WFd1HEUH4J

— Вистиномер.мк (@vistinomer) June 23, 2019

А сепак, било важно. Ако во моментов немаме јавно достапни информации за тоа колку радијација од Чернобил допрела до нас, колку е останата, анализи какво било нејзиното влијание во претходниве 33 години, тоа значи дека сме имале и до ден денешен имаме системски проблем. Помал од оној на тој пеколен дел во Припјат 1986 година, но сепак проблем.

Дополнителен проблем се дезинформациите. На Путинова Русија не 'и одговара СССР, за чија наследничка се смета, да ја задржи репутацијата на криминална негрижа за сопствените граѓани комбинирана со неспособност која доведе до Чернобил. Најавиле и снимање на руска серија во кој ќе ја промовираат теоријата на заговор дека ЦИА била крива за хаваријата.

Многу про-путиновски официјални и прокси пропагандисти и „корисни идиоти“ (комунистички термин за оние кои пренесуваат пропаганда без да се свесни дека им штети и ним) - истите оние кои го криват НАТО за радијација што ја нема - се доста активни во обиди да се дискредитира серијата.

Страница од „Радиоактивни вампир“.

Затоа сум му благодарен на Филип Видиновски што потсети на фактот дека на СССР му требаа неколку дена да одлучи да признае дека има проблем и дека светот (и обичниот, веќе озрачен народ во СССР) за радиоактивниот облак дозна кога тој веќе беше дојден до Шведска.

Хаваријата во Чернобил не беше некоја честа тема во јавниот дискурс во претходниве три децении. Во нашата култура се сеќавам само на две дела кои имаа врска со него. Епизодата на „Алан Форд“ наречена „Радиоактивниот вампир“ која во Италија била објавена скоро „веднаш“ во октомври 1986 година и е во духот на класичните аланфордовски сатирични коментари на современи состојби. Во СФРЈ излезе неколку години подоцна (еве ја цела на хрватски - „Radioaktivni vampir“).

АНТОЛОГ - Книжевен центар во 2017 г. ја објави „Чернобилска молитва“ од белоруската нобеловка Светлана Алексеевич, која е користена како еден од изворите за серијата. Книгата е одлична, ја препорачувам, ама и за неа не се сеќавам дека поттикна јавна дебата кај нас.

И... толку?